Η φετινή χρονιά για το βραβείο The Athens Prize for Literature στην ξένη λογοτεχνία ήταν εξίσου συναρπαστική όπως και οι προηγούμενες, αλλά ειδικά φέτος είχαμε να επιλέξουμε ανάμεσα σε πολλά και καλά βιβλία που είχαν προτείνει οι εκδότες που συμμετέχουν στο θεσμό. Η επιτροπή αποτελείται, εκτός από εμένα που λειτουργώ ως συντονιστής, από τον Αναστάση Βιστωνίτη, τη Λίλυ Εξαρχοπούλου, τη Σοφία Νικολαΐδου και τον Κοσμά Χαρπαντίδη, όλοι συγγραφείς και βιβλιοκριτικοί.
Το βασικό μας κριτήριο είναι το «λογοτεχνικό μυθιστόρημα» που συνδυάζει γλώσσα, ύφος, πλοκή, χαρακτήρες αλλά και περιεχόμενο. Που συνομιλεί με τον εποχή μας και μεταφέρει τον κοινωνικό προβληματισμό, χωρίς να στέκεται απαθές απέναντι στα ερωτήματα της πολιτικής και της Ιστορίας. Άλλωστε οι επιλογές των προηγούμενων πέντε ετών αυτό αποδεικνύουν. Φέτος, μετά την μεγάλη λίστα των είκοσι επικρατέστερων μυθιστορημάτων, καταλήξαμε στην μικρή των επτά. Τα μυθιστορήματα αυτά προέρχονται από 5 διαφορετικές ξένες γλώσσες: εβραϊκά, αγγλικά, σερβικά, γαλλικά, ισπανικά και είναι τα εξής:
- Nτάβιντ Γκρόσμαν, Στο τέλος της γης, Εκδόσεις Καστανιώτη, μτφ. από τα εβραϊκά Λουίζα Μιζάν
- Στίβεν Κέλμαν, Άγρια παιδιά, Εκδόσεις Μεταίχμιο, μτφ. από τα αγγλικά Κατερίνα Σχινά
- Βλάντισλαβ Μπάγιατς, Χαμάμ Βαλκάνια, Εκδόσεις Κέδρος, μτφ. από τα σερβικά Μαρία Κεσίνη
- Μισέλ Ουελμπέκ, Ο χάρτης και η επικράτεια, Εκδόσεις Εστία, μτφ. από τα γαλλικά Λίνα Σιπητάνου
- Λεονάρδο Παδούρα, Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά, Εκδόσεις Καστανιώτη, μτφ. από τα ισπανικά Κώστας Αθανασίου
- Ντένις Τζόνσον, Δέντρο από καπνό, Εκδόσεις Πατάκη, μτφ. από τα αγγλικά Γιώργος Ίκαρος Μπαμπασάκης
- Ράουι Χαζ, Η κατσαρίδα, Εκδόσεις Πάπυρος, μτφ. από τα αγγλικά Έλενα Τσουκαλά
Το φετινό βραβείο The Athens Prize for Literature του περιοδικού (δε)κατα, για την Ξένη λογοτεχνία, απονέμεται στο μυθιστόρημα Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά, του Κουβανού συγγραφέα Λεονάρδο Παδούρα, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση του Κώστα Αθανασίου.
Το μυθιστόρημα Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά του Λεονάρδο Παδούρα είναι ένα λογοτεχνικό έργο που κινείται σε τρεις αφηγηματικούς άξονες. Περιγράφει την πορεία ανά τον κόσμο του κυνηγημένου Τρότσκι μέχρι την οργανωμένη δολοφονία του, τόσο από την πλευρά του ίδιου, όσο και από την οπτική του δολοφόνου του, Ραμόν Μερκαντέρ, καθώς και ενός σύγχρονου Κουβανού συγγραφέα, του Ιβάν, ο οποίος γίνεται αποδέκτης της εκμυστήρευσης του φόνου, τη δεκαετία του 1970, και θεματοφύλακας αυτής της μυστικής και επικίνδυνης ιστορίας.
Είναι ένα κείμενο όπου συμπλέκονται η Ιστορία, η μυθοπλασία και το ντοκουμέντο. Γραμμένο με το βηματισμό ενός θρίλερ, προσεγγίζει ανθρωπιστικά τους χαρακτήρες του, είτε θύματα είτε θύτες, που συντρίβονται από την εξουσία. Είναι ταυτόχρονα και ένα ερωτηματικό γεμάτο θλίψη για τη μεγάλη ουτοπία του 20ού αιώνα – την ουτοπία μιας πιο δίκαιης κοινωνίας.
Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά τιμήθηκε με το Βραβείο Κριτικών Κούβας, καθώς και με το Βραβείο Βιβλιοθηκών της Κούβας και πρόκειται να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη.
Ο Κώστας Αθανασίου είναι ένας έμπειρος μεταφραστής από τα ισπανικά, που γνωρίζει σε βάθος το έργο του Λεονάρδο Παδούρα. Η μετάφρασή του αποδίδει απόλυτα το πνεύμα του συγγραφέα.
Για την κριτική επιτροπή
Θεόδωρος Γρηγοριάδης
Επιστολή αποδοχής του Λεονάρδο Παδούρα
Η σχέση μου με την Ελλάδα είναι βαθιά λογοτεχνική. Πιστεύω πως το πάθος για τη λογοτεχνία, που με συνοδεύει εδώ και σαράντα χρόνια, το οφείλω, κατά κύριο λόγο, στους Έλληνες πιο κλασικούς από τους κλασικούς, όταν, εκείνες τις ανάλαφρες μέρες που φοιτούσα σε κάποιο λύκειο της Αβάνας, μετέτρεψα την οργή του Αχιλλέα, την επιμονή του Οδυσσέα, τη μοίρα του Οιδίποδα, της Αντιγόνης και της Μήδειας, καθώς και τα καπρίτσια των κατοίκων του Ολύμπου, σε κομμάτι αναπόσπαστο της γνώσης μου για την ανθρώπινη συνθήκη του πολιτισμένου και Δυτικού ανθρώπου. Είμαι, επομένως, εξίσου κληρονόμος του Ομήρου, του Ηροδότου, του Σοφοκλή και του Αριστοτέλη όσο και οποιοσδήποτε από τους Έλληνες αναγνώστες και κριτικούς στα χέρια των οποίων έφτασε το μυθιστόρημά μου Ο άνθρωπος που αγαπούσε τα σκυλιά και αποφάσισαν να το τιμήσουν με ένα βραβείο που φέρει το όνομα της πόλης του Περικλή και του Παρθενώνα, το όνομα εκείνου του τόπου του κόσμου όπου επινοήθηκε αυτή η θαυμαστή –και σήμερα τόσο ευτελιζόμενη– έννοια που ακόμη αποκαλείται δημοκρατία…
Στο μυθιστόρημά μου, πιστεύω, είναι εύκολο να διακρίνει κανείς τον απόηχο της ελληνικής ρίζας μου. Η σημαδεμένη μοίρα του Λιεφ Τρότσκι, η λύσσα του Ραμόν Μερκαντέρ και κατόπιν οι αμφιβολίες του, η ζωή του Κουβανού Ιβάν Κάρδενας, που τη διαμόρφωσαν ανώτερες δυνάμεις, αλλά και η μοιραία του κατάληξη, έχουν πίσω τους τα συσσωρευμένα μαθήματα που πήρα διαβάζοντας τους ποιητές και τους τραγικούς της Αθήνας, τους πρώτους συγγραφείς που ήξεραν πώς να δώσουν λογοτεχνική διάσταση στις μεταστροφές της ζωής των ανθρώπων και στις τελεσίδικες επιταγές της μοίρας.
Εκτός όμως από κληρονόμος μιας λογοτεχνίας, είμαι επίσης κληρονόμος και μιας αντίληψης για την κοινωνία που έγινε πράξη πριν από 25 αιώνες στην πόλη της Αθήνας. Είμαι, νιώθω, ένας δημοκράτης, με την ακριβή έννοια της λέξης. Και το μυθιστόρημά μου, το οποίο σήμερα βραβεύετε, είναι μια κραυγή ενάντια στους ολοκληρωτισμούς και τις τυραννίες, ένα κάλεσμα για δημοκρατία.
Λίγα βραβεία θα μπορούσαν να μου δώσουν τόση ικανοποίηση όσο ένα που έρχεται από την αιώνια Αθήνα. Γι’ αυτό θέλω να ευχαριστήσω με όλη μου την καρδιά τον εκδοτικό οίκο που εμπιστεύθηκε τη δουλειά μου και την κριτική επιτροπή που τώρα τη βραβεύει. Παίρνω αυτό το βραβείο σαν να βρίσκομαι στην Αγορά και από μια γωνιά να με παρατηρεί ο Σωκράτης, που, για μια φορά στη ζωή του, δεν σκέφτεται να κάνει κάποια ερώτηση, για την οποία δεν θα είχα άλλη απάντηση να δώσω παρά να του πω: «Το μόνο που γνωρίζω είναι ότι ο κόσμος πηγαίνει πολύ άσχημα. Αλλά εγώ είμαι ευτυχισμένος».
Ευχαριστώ πολύ,
Λεονάρδο Παδούρα
