Τα τρία βιβλία που φέτος κερ­δί­ζουν επά­ξια τον έπαι­νο των πλέ­ον παρά­ξε­νων μυθο­πλα­στι­κών κυκλο­φο­ριών δεν είναι άλλα από εκεί­να του Τζεφ Βάντερ­μιερ κάτω από τον γενι­κό τίτλο: Η τρι­λο­γία της Νότιας Ζώνης. Ο συγ­γρα­φέ­ας από την πόλη Ταλα­χά­σι της Φλό­ρι­ντα θεω­ρεί­ται ήδη ως ένας συν­δυα­σμός Λάβ­κραφτ και Κάφ­κα, ενώ η εκρη­κτι­κή φιλο­σο­φία του ται­ριά­ζει περισ­σό­τε­ρο με εκεί­νη του Χέν­ρυ Ντέι­βιντ Θορώ. Οι κρι­τι­κοί στις ΗΠΑ έχουν μεί­νει με το στό­μα ανοι­χτό για το «φαι­νό­με­νο», όπως τον απο­κα­λούν. Ο Βάντερ­μιερ όρι­σε ξανά την έννοια του «αλλό­κο­του» (weird) στη λογο­τε­χνία. O ίδιος έχει γρά­ψει μια σει­ρά σημα­ντι­κών άρθρων για να τεκ­μη­ριώ­σει την άπο­ψή του, με κορυ­φαίο το: «The uncanny power of weird fiction». Ένα ισχυ­ρό μείγ­μα αισθη­τι­κής και ιστο­ρι­κής δια­δρο­μής στη λογο­τε­χνία του φαντα­στι­κού. Ανά­με­σα στις περιό­δους και τα πρό­σω­πα ξεχω­ρί­ζουν οι: Λεο­νό­ρα Κάρινγ­κτον, Κλάιβ Μπάρ­κερ, Άλφρεντ Κού­μπιν, Άμος Του­τουό­λα, Ζαν Ρέι, Χαρού­κι Μου­ρα­κά­μι και πλή­θος άλλοι.

Βρα­βευ­μέ­νος με το κορυ­φαίο βρα­βείο Nebula, ο Τζεφ Βάντερ­μιερ βαδί­ζει στα χνά­ρια των ξεχα­σμέ­νων δασκά­λων της επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας. Το έργο του επι­τρέ­πει ερμη­νεί­ες για έναν κόσμο που βρί­σκε­ται σ’ ένα στά­διο ολι­κής μετα­στρο­φής προς κάτι το άγνω­στο. Κόμικ, παλπ λογο­τε­χνία, σκο­τει­νό αστι­κό περι­βάλ­λον, κλι­μα­τι­κές διεκ­δι­κή­σεις, σου­ρε­α­λι­στι­κά ανθρω­ποει­δή εκτός ελέγ­χου, κλα­σι­κός τρό­μος και νουάρ είναι μερι­κές από τις άμε­σες επιρ­ρο­ές του συγ­γρα­φέα. Από το σώμα τού μέχρι τώρα έργου του ξεχω­ρί­ζει Η τρι­λο­γία της Νότιας Ζώνης, η οποία απο­τε­λεί­ται από τα εξής μέρη: Αφα­νι­σμός, Επι­βο­λή, Απο­δο­χή (μετά­φρα­ση Μιχά­λης Μακρό­που­λος). Η τρι­λο­γία έχει τα χαρα­κτη­ρι­στι­κά οικο­λο­γι­κού θρί­λερ, με πρω­τα­γω­νι­στές μια ομά­δα ερευ­νη­τών οι οποί­οι εξε­ρευ­νούν τον μυστή­ριο όσο και θανά­σι­μο τόπο με την κωδι­κή ονο­μα­σία Περιο­χή Χ.  Η ομά­δα (μία βιο­λό­γος, μία ψυχο­λό­γος, μία ανθρω­πο­λό­γος και μία χωρο­μέ­τρης) συν τοις άλλοις εξε­τά­ζουν την ψυχε­δε­λι­κή φύση της γρα­φής, στα χνά­ρια του Θορώ, ενώ στο­χά­ζο­νται πάνω στο θέμα του επι­στη­μο­νι­κού πεσι­μι­σμού, στην παρά­δο­ση που άφη­σε ο Κάφκα.

Συχνά η λογο­τε­χνία του φαντα­στι­κού προ­δί­δει τον εαυ­τό της. Γίνε­ται προ­βλέ­ψι­μη, τη στιγ­μή που θα πρέ­πει να ανα­με­τρά­ται με το ανε­ξή­γη­το. Όμως Η τρι­λο­γία της Νότιας Ζώνης κατα­φέρ­νει να ανα­τρέ­ψει τα δεδο­μέ­να μέχρι το τέλος. Ο Βάντερ­μιερ αντι­λαμ­βά­νε­ται τόσο τον άνθρω­πο όσο και τη φύση μ’ έναν εντε­λώς και­νούρ­γιο τρό­πο. Οι εξε­ρευ­νη­τές, σχε­δόν αμέ­σως, «ανα­κα­λύ­πτουν» ότι κάτι πολύ περί­ερ­γο συμ­βαί­νει στην Περιο­χή Χ. Το γρα­σί­δι, τα λου­λού­δια, τα που­λιά, όλα φαί­νο­νται τόσο… ζωντα­νά. Η ζωή σφύ­ζει από ενέρ­γεια, σε υπερ­βο­λι­κό βαθ­μό. Παρα­δει­σέ­νια αφθο­νία, όπου κι αν γυρί­σεις το βλέμ­μα. Αλλά τα μέλη της ομά­δας αισθά­νο­νται ότι παρα­κο­λου­θού­νται. Δεν μπο­ρούν να κατα­λά­βουν αν είναι από ανθρώ­πι­νο ον ή από την ίδια τη φύση γύρω. Σε μια στιγ­μή παρά­νοιας, μία από την ομά­δα πιστεύ­ει ότι όλη η Περιο­χή Χ δεν είναι τίπο­τα παρα­πά­νω από ένα προ­κά­λυμ­μα για έναν δολο­φο­νι­κό οργα­νι­σμό στο στά­διο της πει­ρα­μα­τι­κής του εξέλιξης.

jeff 1

Στα­δια­κά, η Περιο­χή Χ έχει άμε­σο αντί­κτυ­πο στους επι­σκέ­πτες, οι οποί­οι εκδη­λώ­νουν τάσεις απο­μό­νω­σης. Το επό­με­νο στά­διο είναι ενδε­χο­μέ­νως ο φόνος ή η μετα­στρο­φή του χαρα­κτή­ρα. Ουδείς γνω­ρί­ζει τον τρό­πο να γυρί­σει πίσω, καθώς η Περιο­χή Χ φαί­νε­ται να αδυ­να­τί­ζει τη μνή­μη. Γι’ αυτά τα «συμ­πτώ­μα­τα», και πολ­λά άλλα στη συνέ­χεια, ένας εκ των πρω­τα­γω­νι­στών στον Αφα­νι­σμό απο­φαί­νε­ται πως η περιο­χή είναι ένα «μετα­βα­τι­κό περι­βάλ­λον». Καθώς οι επι­στή­μο­νες προ­χω­ρούν στην ενδο­χώ­ρα, το έδα­φος φαί­νε­ται να παίρ­νει νέα μορ­φή και σχή­μα. Εμφα­νί­ζο­νται αλλό­κο­τες μορ­φές που δεν βρί­σκουν εύκο­λα ταί­ρι στη σημε­ρι­νή επι­στη­μο­νι­κή φαντα­σία ή στη λογο­τε­χνία γενι­κό­τε­ρα: ένα κύμα γεμά­το μάτια, ή ένας τρε­λα­μέ­νος συγ­γρα­φέ­ας των «σπη­λαί­ων».

Μέσα στην αμη­χα­νία της, η εκδο­τι­κή αγο­ρά κατα­τάσ­σει με ευκο­λία μυθι­στο­ρή­μα­τα σαν την τρι­λο­γία του Τζεφ Βάντερ­μιερ στην κατη­γο­ρία εκεί­νων που ονο­μά­ζο­νται «μετα-απο­κα­λυ­πτι­κά». Όμως δεν υπάρ­χει κάτι το μετα-απο­κα­λυ­πτι­κό εδώ. Ο συγ­γρα­φέ­ας δεν ενδια­φέ­ρε­ται τόσο για το πώς τελειώ­νει η ζωή, αλλά στο κατά πόσο μετα­μορ­φώ­νε­ται. Οι επιρ­ρο­ές από το Μέχρι το φάρο της Βιρ­τζί­νια Γουλφ είναι παρα­πά­νω από εμφα­νείς. Ιδιαί­τε­ρα στο σημείο όπου το εξο­χι­κό σπί­τι των Ράμ­σεϊ εγκα­τα­λεί­πε­ται και εν συνε­χεία κατα­λαμ­βά­νε­ται από που­λιά, βατρά­χια, λάσπη. Η οργιώ­δης εξά­πλω­ση της φύσης σε όλο της το μεγα­λείο. Στη Los Angeles Review of Books δημο­σιεύ­θη­κε ένα σημα­ντι­κό άρθρο του Ντέι­βιντ Τόμπ­κινς, ο οποί­ος συνέ­δε­σε άμε­σα την Τρι­λο­γία της Νότιας Ζώνης με τη συλ­λο­γι­στι­κή του »«hyperobject», ενός όρου που εισή­χθη στον δημό­σιο διά­λο­γο των ΗΠΑ από τον κορυ­φαίο οικο­λό­γο φιλό­σο­φο Τίμο­θυ Μόρ­τον. Ο όρος, όπως εξη­γεί ο δημο­σιο­γρά­φος, ανα­φέ­ρε­ται σε γεγο­νό­τα, συστή­μα­τα ή δια­δι­κα­σί­ες οι οποί­ες είναι πολύ­πλο­κες, μαζι­κά δια­νε­μη­μέ­νες στο χωρο­χρό­νο, και ο άνθρω­πος πολύ δύσκο­λα αντι­λαμ­βά­νε­ται την πραγ­μα­τι­κή ουσία τους. Όπως για παρά­δειγ­μα: μαύ­ρες τρύ­πες, είδη υπό εξα­φά­νι­ση, δομές πυρη­νι­κών υλι­κών (ουρά­νιο-πλου­τώ­νιο) που δια­λύ­ο­νται αργά, κλι­μα­τι­κή αλλα­γή κ.λπ. Όλα τα παρα­πά­νω, σύμ­φω­να με τη θεω­ρία,  απο­τε­λούν «hyperobjects», τα οποία είναι διά­σπαρ­τα και στα τρία βιβλία της τρι­λο­γί­ας. Ο Βάντερ­μιερ χρη­σι­μο­ποιεί την οικο­λο­γία σαν μετα­φο­ρά ενός κόσμου που είναι καθο­λι­κά σχε­δόν δια­δι­κτυω­μέ­νος, πολύ μεγά­λος για να κατα­νοη­θεί, πολύ ορμη­τι­κός για να μη σε παρα­σύ­ρει, και τόσο υπνω­τι­στι­κός που οι αλη­θι­νές αντι­στά­σεις είναι ελά­χι­στες. Ο συγ­γρα­φέ­ας που θα μας απα­σχο­λή­σει σε παγκό­σμιο επί­πε­δο τα επό­με­να χρό­νια είναι εδώ.

Πηγή: New Yorker