Εκδοτικό πρόγραμμα πρώτου εξαμήνου 2016

Για το διά­στη­μα Φεβρουα­ρί­ου-Ιου­λί­ου 2016 ετοι­μά­ζου­με ένα πλού­σιο και εξαι­ρε­τι­κά ενδια­φέ­ρον εκδο­τι­κό πρό­γραμ­μα. Θα περι­λαμ­βά­νει βιβλία σημα­ντι­κών ελλή­νων και ξένων συγ­γρα­φέ­ων από τους χώρους της πεζο­γρα­φί­ας, της ποί­η­σης και των επι­στη­μών, καθώς και έργα νεό­τε­ρων δημιουρ­γών που θα ανα­νε­ώ­σουν με τον δικό τους τρό­πο το λογο­τε­χνι­κό τοπίο.

Με λίγα λόγια:

Στη σει­ρά της ελλη­νι­κής λογο­τε­χνί­ας:

Νέο μυθι­στό­ρη­μα για την Ευγε­νία Φακί­νου, με τίτλο Στο αυτί της αλε­πούς, ένα βιβλίο που ξετυ­λί­γει, μέσα από τις ιστο­ρί­ες τριών γυναι­κών, το νήμα της ελλη­νι­κής Ιστο­ρί­ας από τις αρχές του 20ού αιώ­να έως τις μέρες μας· ένα μυθι­στό­ρη­μα που «συνα­ντιέ­ται» και «συνο­μι­λεί» με το εμβλη­μα­τι­κό Έρως, Θέρος, Πόλε­μος. Ο Κωστής Γκι­μο­σού­λης μας ξανα­θυ­μί­ζει το Μια νύχτα με την κόκ­κι­νη, ένα βιβλίο που αγα­πή­θη­κε απο χιλιά­δες ανα­γνώ­στες και σύντο­μα θα κυκλο­φο­ρή­σει σε νέα έκδο­ση, συμπλη­ρω­μέ­νη με επί­με­τρο του συγ­γρα­φέα. Ο Βασί­λης Δανέλ­λης μας παγι­δεύ­ει σε ένα ατμο­σφαι­ρι­κό και μυστη­ριώ­δες μυθι­στό­ρη­μα με τίτλο Άνθρω­πος στο τρέ­νο, όπου ο παρά­ξε­νος θάνα­τος δύο ανθρώ­πων δίνει το έναυ­σμα για ένα παι­χνί­δι εικα­σιών και ερμη­νειών. Η Κατε­ρί­να Καρι­ζώ­νη με το μυθι­στό­ρη­μα Η πόλη των αθώ­ων μας ταξι­δεύ­ει στη σκο­τει­νή ήπει­ρο της μνή­μης και φωτί­ζει από δια­φο­ρε­τι­κές γωνί­ες το σκλη­ρό πρό­σω­πο της δεκα­ε­τί­ας του ’40, αγγί­ζο­ντας θέμα­τα που παρα­μέ­νουν έως σήμε­ρα ταμπού. Ο δια­κε­κρι­μέ­νος θεα­τρι­κός συγ­γρα­φέ­ας και πεζο­γρά­φος Βασί­λης Κατσι­κο­νού­ρης, στην πρώ­τη του συνερ­γα­σία με τις εκδό­σεις μας, υπο­γρά­φει το βιβλίο Η ρωγ­μή των 7 και 45΄, μια συλ­λο­γή διη­γη­μά­των και ιστο­ριών για εκεί­νες τις μικρές ρωγ­μές στον χώρο και στον χρό­νο, μέσα από τις οποί­ες «διαρ­ρέ­ου­με προς μια ζωή αλλιώ­τι­κη». Η Ζοέλ Λοπι­νό επι­στρέ­φει με το μυθι­στό­ρη­μα Το δια­μα­ντέ­νιο σώμα, ένα βιβλίο για την ανα­γκαιό­τη­τα της πνευ­μα­τι­κής ανα­ζή­τη­σης αλλά και για το πώς μπο­ρούν να σβη­στούν από τα βάθη της μνή­μης και του χρό­νου το μίσος, οι ενο­χές, η δυστυ­χία και ο θάνα­τος. Νέο βιβλίο και για τον Χρή­στο Ναούμ, με τίτλο Γυμνός σε κοι­νή θέα: διη­γή­μα­τα για τον έρω­τα και τον θάνα­το, για ανθρώ­πους που προ­σπα­θούν να ζωντα­νέ­ψουν τους έρω­τές τους, για πρό­σω­πα που βιώ­νουν το πάθος και την παρα­φο­ρά. Επί­σης, συνε­χί­ζε­ται η δημο­φι­λής σει­ρά αστυ­νο­μι­κών ιστο­ριών που υπο­γρά­φει η Αγγε­λι­κή Νικο­λού­λη, με το μυθι­στό­ρη­μα Ο ερα­στής με τα τρία πρό­σω­πα, ένα νέο αστυ­νο­μι­κό θρί­λερ, βασι­σμέ­νο κι αυτό σε αλη­θι­νή ιστο­ρία που συγκλό­νι­σε κάπο­τε την ελλη­νι­κή κοι­νω­νία.

Πρώ­τη εμφά­νι­ση στη λογο­τε­χνία για τον Δημή­τρη Γρά­ψα με το βιβλίο Η λευ­κή κουρ­τί­να, ένα μυθι­στό­ρη­μα που εξε­ρευ­νά τον κόσμο των ανθρώ­πι­νων φόβων και συμ­βι­βα­σμών. Τέλος, μετά την επι­τυ­χη­μέ­νη έκδο­ση Τόποι της λογο­τε­χνί­ας, θα εκδο­θεί, και πάλι σε συνερ­γα­σία με την Εται­ρεία Συγ­γρα­φέ­ων, ο συλ­λο­γι­κός τόμος Τα πάθη στη λογο­τε­χνία (100 φανα­τι­κοί συγ­γρα­φείς), με επι­μέ­λεια και εισα­γω­γή της Ηρώς Νικο­πού­λου. Στον τόμο αυτό εκα­τό έλλη­νες συγ­γρα­φείς κατα­γρά­φουν και ανα­δια­πραγ­μα­τεύ­ο­νται, με ανέκ­δο­τα κεί­με­νά τους ή δημο­σιευ­μέ­να σε εφη­με­ρί­δες και λογο­τε­χνι­κά περιο­δι­κά, πάθη όλων των εκφάν­σε­ων.

Στη σει­ρά «Συγ­γρα­φείς απ’ όλο τον κόσμο» της ξένης λογο­τε­χνί­ας:

Μια πλη­θω­ρι­κή, καυ­στι­κή και απο­λαυ­στι­κή σάτι­ρα είναι το βιβλίο του Νικο­λό Αμα­νί­τι Ας αρχί­σει η γιορ­τή, που θα εκπλή­ξει, θα συναρ­πά­σει αλλά και θα προ­βλη­μα­τί­σει τους ανα­γνώ­στες. Η Επι­βο­λή είναι το δεύ­τε­ρος μέρος της Τρι­λο­γί­ας της Νότιας Ζώνης, μια ιστο­ρία επι­στη­μο­νι­κής φαντα­σί­ας του βρα­βευ­μέ­νου με Νέμπιου­λα Τζεφ Βάντερ­μιερ. Σε μια μικρή πόλη στη διάρ­κεια της προ­ε­δρί­ας του Νίξον μέχρι και το σήμε­ρα δια­δρα­μα­τί­ζε­ται το μυθι­στό­ρη­μα του Ίθαν Κέι­νιν Αμέ­ρι­κα Αμέ­ρι­κα, με θέμα τις ΗΠΑ, την οικο­γέ­νεια, την πολι­τι­κή. Το νησί της εφη­βεί­ας είναι το τρί­το βιβλίο της εξά­το­μης μυθι­στο­ρη­μα­τι­κής αυτο­βιο­γρα­φί­ας Ο αγώ­νας μου του Καρλ Ούβε Κνά­ου­σγκορντ, μια κατα­βύ­θι­ση στην παι­δι­κή και εφη­βι­κή ηλι­κία αλλά και στα μυστή­ρια της οικο­γέ­νειας. Ο γιος είναι το νέο συγκλο­νι­στι­κό μυθι­στό­ρη­μα του Φίλιπ Μάγιερ, ένα έπος για την Αμε­ρι­κή της Άγριας Δύσης. Οι κρι­τι­κοί στην Αμε­ρι­κή έχουν επι­ση­μά­νει πόσο η γρα­φή του συγ­γρα­φέα αντλεί από τη μεγά­λη αμε­ρι­κα­νι­κή παρά­δο­ση, από τον Τζων Στάιν­μπεκ ως τον Κόρ­μακ Μακ­Κάρ­θυ. Μια συναρ­πα­στι­κή οικο­γε­νεια­κή σάγκα είναι το μυθι­στό­ρη­μα του Σαρίφ Μαζ­ντα­λά­νι Το μεγά­λο σπί­τι. Το βιβλίο αυτό ήταν ο λόγος που ο συγ­γρα­φέ­ας χαρα­κτη­ρί­στη­κε «Προυστ του Λιβά­νου». Η μπλε κιθά­ρα του Τζων Μπάν­βιλ είναι το πιο αστείο αλλά και το πιο συντα­ρα­κτι­κό μυθι­στό­ρη­μα του κορυ­φαί­ου ιρλαν­δού συγ­γρα­φέα. Οι Δυο βεντά­λιες από τον Γαλα­τά του Μίλο­ραντ Πάβιτς είναι μια επι­λο­γή διη­γη­μά­των που έκα­νε ο μεγά­λος σέρ­βος συγ­γρα­φέ­ας πριν από τον θάνα­τό του και απο­τε­λούν μια ανα­δρο­μή στο έργο του, από την πρώ­τη δημιουρ­γι­κή του περί­ο­δο μέχρι σήμε­ρα. Ο Γκον­σά­λο Μ. Ταβά­ρες επι­λέ­γει ο ίδιος τον τρό­πο με τον οποίο συνε­χί­ζει τη σχέ­ση του με τους έλλη­νες ανα­γνώ­στες: Η γει­το­νιά είναι μια ρηξι­κέ­λευ­θη ιστο­ρία της λογο­τε­χνί­ας υπό τη μορ­φή μυθο­πλα­σί­ας. Μέσα από τις ιστο­ρί­ες δέκα φαντα­στι­κών γνω­στών μας Κυρί­ων (Βαλε­ρύ, Ανρί, Χουα­ρόζ, Μπρεχτ, Κρά­ους, Καλ­βί­νο, Βάλ­ζερ, Μπρε­τόν, Σβέ­ντεν­μποργκ και Έλιοτ), ο πορ­το­γά­λος συγ­γρα­φέ­ας κατα­σκευά­ζει ακρι­βώς μια γει­το­νιά της οποί­ας δομι­κά στοι­χεία είναι οι ίδιοι της οι ξεχω­ρι­στοί κάτοι­κοι. Η μαγι­κή πνοή των γυναι­κών της τουρ­κά­λας Ετζέ Τεμελ­κου­ράν είναι το περι­πε­τειώ­δες ταξί­δι τεσ­σά­ρων γυναι­κών οι οποί­ες, στην ταραγ­μέ­νη επι­κρά­τεια της Μέσης Ανα­το­λής και της Βόρειας Αφρι­κής, επι­ζη­τούν «μια επα­νά­στα­ση, όπου θα είναι δυνα­τόν να χορεύ­ουν» και «έναν θεό, ο οποί­ος θ’ αγα­πά­ει τις γυναί­κες». Ο Αυστρα­λός Στιβ Τολτζ υπο­γρά­φει με το Ένα κλά­σμα του συνό­λου ένα σπαρ­τα­ρι­στό και αξέ­χα­στο μυθι­στό­ρη­μα για την πολυ­ε­πί­πε­δη σχέ­ση πατέ­ρα-γιου. Το βιβλίο ήταν υπο­ψή­φιο για το βρα­βείο Μπού­κερ το 2008.

Στη σει­ρά «Εικο­στός Αιώ­νας» θα κυκλο­φο­ρή­σει σε νέα έκδο­ση Ο άρχο­ντας των μυγών του Γουί­λιαμ Γκόλ­ντινγκ, ένα από τα κλα­σι­κά αρι­στουρ­γή­μα­τα της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας. Στην ίδια σει­ρά θα κυκλο­φο­ρή­σει το μυθι­στό­ρη­μα του Έρνεστ Χέμιν­γου­εϊ Τα νησιά της Καραϊ­βι­κής, που δημο­σιεύ­θη­κε για πρώ­τη φορά το 1970, εννέα χρό­νια μετά τον θάνα­τό του, και αφη­γεί­ται την ιστο­ρία ενός καλ­λι­τέ­χνη και τυχο­διώ­κτη, ενός ανθρώ­που που μοιά­ζει πολύ στον ίδιο τον συγ­γρα­φέα.

Τέλος, στη σει­ρά «Κλα­σι­κή Βιβλιο­θή­κη» συγκε­ντρώ­σα­με τέσ­σε­ρις ιστο­ρί­ες, ενδει­κτι­κές του απα­ρά­μιλ­λου ύφους του Τόμας Χάρ­ντυ, στον τόμο Ο παρα­στρα­τη­μέ­νος εφη­μέ­ριος και άλλες ιστο­ρί­ες.

Στη σει­ρά «Καστα­νιώ­της noir» θα εκδο­θούν για το ίδιο διά­στη­μα τρεις νέοι τίτλοι:

Τρεις ώρες προ­τού χαρά­ξει τιτλο­φο­ρεί­ται το νέο, εκρη­κτι­κό μυθι­στό­ρη­μα του, ιδιαι­τέ­ρως αγα­πη­τού στο ελλη­νι­κό ανα­γνω­στι­κό κοι­νό, Ζιλ Βεν­σάν. Ο Ντον Γουίν­σλο­ου με το Καρ­τέλ υπο­γρά­φει ένα έπος για έναν αμεί­λι­κτο πόλε­μο που μαί­νε­ται στα σύνο­ρα ΗΠΑ και Μεξι­κού. Ο μετρ του σκλη­ρού νουάρ Τζέιμς Έλροϊ χαρα­κτή­ρι­σε το μυθι­στό­ρη­μα αυτό ως το «Πόλε­μος και Ειρή­νη του κόσμου των ναρ­κω­τι­κών». Μετά το Φίδια στον Σκορ­πιό, που απέ­σπα­σε πολύ θετι­κά σχό­λια από κρι­τι­κούς και ανα­γνώ­στες, νέο βιβλίο και για τον Κώστα Μου­ζου­ρά­κη με τίτλο Κακό χαρ­τί και υπό­τι­τλο Balada para un loco: ένα νουάρ-γου­έ­στερν μυθι­στό­ρη­μα, όπου το σκη­νι­κό συν­θέ­τουν συμ­βό­λαια ζωής και συμ­βό­λαια θανά­του, εκβια­σμοί και ανα­πό­φευ­κτη βία.

Στο πεδίο του πολι­τι­κού στο­χα­σμού, ιδιαί­τε­ρο θόρυ­βο προ­κά­λε­σε πολύ πριν από την κυκλο­φο­ρία του στην Ελλά­δα, το βιβλίο του Πολ Μέι­σον Μετα­κα­πι­τα­λι­σμός. Σύντο­μα θα κυκλο­φο­ρή­σει από τις εκδό­σεις μας και ανα­μέ­νε­ται να προ­κα­λέ­σει ευρεί­ες συζη­τή­σεις, καθώς πρό­κει­ται για ένα ριζο­σπα­στι­κό βιβλίο, όπου ο Μέι­σον δεί­χνει με ποιο τρό­πο μπο­ρού­με να ανα­γεν­νη­θού­με από τις στά­χτες της τελευ­ταί­ας οικο­νο­μι­κής κρί­σης και να δημιουρ­γή­σου­με μια πιο βιώ­σι­μη και κοι­νω­νι­κά πιο δίκαιη παγκό­σμια οικο­νο­μία.

Στις υπό­λοι­πες σει­ρές θα κυκλο­φο­ρή­σουν επί­σης ενδια­φέ­ρο­ντα και αξιό­λο­γα βιβλία, όπως:

Ποί­η­ση: Πολω­νία του Πανα­γιώ­τη Ιωαν­νί­δη, Άγγε­λος εωθι­νός του Ντμί­τρι Μιζ­γκού­λιν.

Δοκί­μια / Πολι­τι­κή-Ιστο­ρία / Μαρ­τυ­ρί­ες-Βιο­γρα­φί­ες: Η εγκυ­κλο­παί­δεια του μάγκα του Νίκου Τσα­κνή, Απο­στο­λή «Περι­κλής» [Τα επί­ση­μα αρχεία του Γρα­φεί­ου Στρα­τη­γι­κών Υπη­ρε­σιών (OSS) των ΗΠΑ στην κατε­χό­με­νη Ελλά­δα (Μάιος-Οκτώ­βριος 1944)] με επι­μέ­λεια και προ­λε­γό­με­να του Ηλία Θερ­μού, Προ­σαρ­μο­γή στην αστά­θεια του Γιώρ­γου Καπό­που­λου, Το ξεκί­νη­μα της μετεμ­φυ­λια­κής Αρι­στε­ράς (1950–1953) του Γιώρ­γου Α. Λεο­ντα­ρί­τη, Η νέα πρά­ξη της ελλη­νι­κής τρα­γω­δί­ας (Το «φαι­νό­με­νο Τσί­πρας», η κατα­στρο­φι­κή δια­πραγ­μά­τευ­ση, η κρί­ση δίχως ορα­τό τέλος) του Γιάν­νη Λού­λη, Απόρ­ρη­τος Φάκε­λος 26029/Α: ο ποι­νι­κός φάκε­λος του Νίκου Ζαχα­ριά­δη στην Ασφά­λεια με επι­μέ­λεια και κεί­με­να των Νίκου Ζηρ­γά­νου, Γιώρ­γου Πετρό­που­λου και Νίκου Χατζη­δη­μη­τρά­κου (η έκδο­ση πραγ­μα­το­ποιεί­ται σε συνερ­γα­σία με την Εφη­με­ρί­δα των Συντα­κτών), Δια­χεί­ρι­ση και αξιο­λό­γη­ση της φαρ­μα­κευ­τι­κής και­νο­το­μί­ας στην Ελλά­δα (Μια προ­σέγ­γι­ση πολι­τι­κής οικο­νο­μί­ας της υγεί­ας) με κεί­με­να των Κώστα Αθα­να­σά­κη, Ελευ­θε­ρί­ας Καρα­μπλή, Γιάν­νη Κυριό­που­λου, Νίκου Μανία, Νάντιας Μπου­μπου­χαι­ρο­πού­λου, Κατε­ρί­νας Μυλω­νά και Ελπί­δας Πάβη, Κόκ­κι­νο Σήμα (Πώς έγι­να ο Νο 1 εχθρός του Βλά­ντι­μιρ Πού­τιν) του Μπιλ Μπρά­ου­ντερ, Ανα­μνή­σεις ενός αντάρ­τη (Γ΄ Τόμος) του Γιώρ­γη Μωρα­ΐ­τη.

Νεο­ελ­λη­νι­κή Γραμ­μα­το­λο­γία: Λογο­τε­χνι­κές δια­δρο­μές (Ιστο­ρία-Θεω­ρία-Κρι­τι­κή), συλ­λο­γι­κός τόμος στη μνή­μη Βαγ­γέ­λη Αθα­να­σό­που­λου, με επι­μέ­λεια των Θανά­ση Αγά­θου, Χρι­στί­νας Ντου­νιά και Άννας Τζού­μα, Η συνά­ντη­ση Στρα­τή Τσίρ­κα –Γιώρ­γου Σεφέ­ρη: μια φιλία που βρά­δυ­νε του Γιώρ­γου Γεωρ­γή.

Φιλο­σο­φία: Δρά­ση σημαί­νει τώρα του Κρισ­να­μούρ­τι.

Νεα­νι­κή Βιβλιο­θή­κη: Ο Καρλ, ο Φριτς και το αυγό της ευτυ­χί­ας του Βασί­λη Παπα­θε­ο­δώ­ρου, με εικο­νο­γρά­φη­ση της Λίλας Καλο­γε­ρή.

Ακο­λου­θούν ανα­λυ­τι­κά όλες οι επό­με­νες εκδό­σεις μας.

Ελληνική λογοτεχνία

Κωστής Γκιμοσούλης

Μια νύχτα με την κόκκινη

Μυθιστόρημα

Μια ιστο­ρία δρό­μου. Μια γυναί­κα, χωρί­ζο­ντας απ’ τον μεγά­λο έρω­τά της, παίρ­νει τους δρό­μους. Ο πόνος τη σπρώ­χνει να κάνει ένα μακρύ ταξί­δι. Αφή­νει πίσω της την Πάτρα, τους φίλους, τα μπαρ, τον εαυ­τό της. Από την Πάτρα με οτο­στόπ στην Ήπει­ρο. Χει­μώ­να, σ’ έρη­μους δρό­μους, με οδη­γούς άγνω­στους άντρες. Από τα Γιάν­νε­να θα βρε­θεί σ ένα νησί, στην Πάτμο. Κι από την Πάτμο, στην κορυ­φή της αγω­νί­ας της, θα υπο­χρε­ω­θεί να περά­σει πολ­λά για να ξανα­κερ­δί­σει την ανε­ξαρ­τη­σία του κορ­μιού της. Θα κιν­δυ­νέ­ψει να χάσει και την ψυχή της, αλλά θα την ξανα­βρεί στο σχή­μα ενός παι­διού που κοι­μά­ται. Τότε μέσα στην απόρ­ρι­ψη, τον φόβο και τη σιω­πή, ανα­κα­λύ­πτει τη φύση και το μεγα­λείο του έρω­τα και του εαυ­τού της.

Οι αισθή­σεις και τα αισθή­μα­τά της οξύ­νο­νται σ’ απρό­σμε­νο βαθ­μό κι ο ίδιος της ο πόνος γίνε­ται ο δρό­μος μια πρω­τό­γνω­ρης αυτο­γνω­σί­ας. Επει­δή ο έρω­τας, για εκεί­νους που τον αντέ­χουν και τον τολ­μούν, παρα­μέ­νει η σπου­δαιό­τε­ρη αφορ­μή για να εξε­ρευ­νή­σου­με τις πιο απρό­σι­τες, τις θεϊ­κές εκτά­σεις της ύπαρ­ξής μας.

Ένα βιβλίο που αγα­πή­θη­κε από χιλιά­δες ανα­γνώ­στες, τώρα σε νέα έκδο­ση, συμπλη­ρω­μέ­νη με επί­με­τρο του συγ­γρα­φέα.

Δημήτρης Γράψας

Η λευκή κουρτίνα

Μυθιστόρημα

Το πρω­ι­νό της 21ης Σεπτεμ­βρί­ου έμοια­ζε αρχι­κά συνη­θι­σμέ­νο. Το προη­γού­με­νο βρά­δυ ο Χ. είχε μεθύ­σει, είχε τσα­κω­θεί με την Κλαί­ρη και δεν έφυ­γε από το μπαρ «Το Τρέ­νο» προ­τού αυτό κλεί­σει. Τετριμ­μέ­να στιγ­μιό­τυ­πα μιας ζωής σε μετά­βα­ση. Της ζωής του.

Για αρκε­τή ώρα αφό­του ξύπνη­σε, παρέ­μει­νε ξαπλω­μέ­νος, προ­σπα­θώ­ντας να θυμη­θεί πώς γύρι­σε στο σπί­τι μετά απ’ όσα έγι­ναν – δίχως όμως να τα κατα­φέ­ρει.

Αυτό, βέβαια, απο­δεί­χθη­κε το μικρό­τε­ρο απ’ τα προ­βλή­μα­τά του. Πολύ σύντο­μα αντι­λή­φθη­κε ότι το δωμά­τιο όπου βρι­σκό­ταν δεν ήταν το δικό του, ούτε κάποιο δωμά­τιο απ’ το οποίο θυμό­ταν έστω και κάτι. Το χρώ­μα των τοί­χων, τα αντι­κεί­με­να, η διαρ­ρύθ­μι­ση του χώρου, όλα τού φαί­νο­νταν απο­λύ­τως άγνω­στα.

Πριν προ­λά­βει να βρει μια εξή­γη­ση γι’ αυτή την πρω­τό­γνω­ρη κατά­στα­ση, κάποιος έξω απ’ το δωμά­τιο άνα­ψε το φως.

Ο Χ. σηκώ­θη­κε και μετά από λίγο προ­χώ­ρη­σε προς την κλει­στή πόρ­τα για να κατα­λά­βει τι συνέ­βαι­νε. Πήρε μια βαθιά ανά­σα κι έπια­σε το πόμο­λο. Έκλει­σε τα μάτια, το γύρι­σε και τότε δια­πί­στω­σε ότι τα πράγ­μα­τα ήταν πολύ πιο σοβα­ρά.

Πρώ­το μυθι­στό­ρη­μα του Δημή­τρη Γρά­ψα, ένα βιβλίο που εξε­ρευ­νά τον κόσμο των ανθρώ­πι­νων φόβων και των συμ­βι­βα­σμών.

Βασίλης Δανέλλης

Άνθρωπος στο τρένο

Μυθιστόρημα

Ένα βρο­χε­ρό πρω­ι­νό του χει­μώ­να σε κάποιο σιδη­ρο­δρο­μι­κό σταθ­μό δυο άντρες βρί­σκουν παρά­ξε­νο θάνα­το. Ο ένας πέφτει στις ράγες, καθώς η αμα­ξο­στοι­χία βρί­σκε­ται ακό­μα σε κίνη­ση, και ο άλλος σωριά­ζε­ται στην απο­βά­θρα. Ένας δημο­σιο­γρά­φος, περι­μέ­νο­ντας το τρέ­νο να συνε­χί­σει το δρο­μο­λό­γιό του, ξεχνά­ει τη συνέ­ντευ­ξη Τύπου που οφεί­λει να παρα­κο­λου­θή­σει και εντε­λώς παρορ­μη­τι­κά στρέ­φε­ται προς την τρα­γω­δία που εκτυ­λί­χτη­κε σχε­δόν μπρο­στά του. Απευ­θύ­νε­ται σε πέντε αυτό­πτες μάρ­τυ­ρες: στον «κύριο με την εφη­με­ρί­δα», στον μηχα­νο­δη­γό, σε μια αινιγ­μα­τι­κή γυναί­κα με όμορ­φα μάτια και σ’ ένα νεα­ρό ζευ­γά­ρι. Οι μαρ­τυ­ρί­ες τους όμως όχι μόνο δε συμ­φω­νούν, αλλά κάθε φορά, μετά τις επί­μο­νες ερω­τή­σεις του δημο­σιο­γρά­φου, η οπτι­κή γωνία του καθε­νός αλλά­ζει δρα­μα­τι­κά. Το τέλος των δύο νεκρών αλλά και η ζωή τους γίνο­νται πότε ιστο­ρία αγά­πης και πότε εκδί­κη­σης, ζήλιας, φθό­νου ή στορ­γής – ενί­ο­τε κατα­λή­γουν σε μια φρε­νή­ρη, φιλο­σο­φι­κή κατα­δί­ω­ξη με υπαρ­ξια­κές προ­ε­κτά­σεις.

Τι πραγ­μα­τι­κά συνέ­βη; Αυτο­χει­ρία, ατύ­χη­μα ή φόνος;

Ένα βιβλίο μυστη­ριώ­δες και ατμο­σφαι­ρι­κό, ένας «λογο­τε­χνι­κός σταθ­μός» στον σταθ­μό του τρέ­νου.

Εταιρεία Συγγραφέων

Τα πάθη στη λογοτεχνία

(100 φανατικοί συγγραφείς)

Εισαγωγή-Επιμέλεια:
Ηρώ Νικοπούλου

Πρόλογος:
Δημήτρης Καλοκύρης

Μετά την επι­τυ­χη­μέ­νη έκδο­ση Τόποι της λογο­τε­χνί­ας, η Εται­ρεία Συγ­γρα­φέ­ων συνε­χί­ζει με έναν δεύ­τε­ρο τόμο με τίτλο Τα πάθη στη λογο­τε­χνία. Εκα­τό  συγ­γρα­φείς κατα­γρά­φουν και ανα­δια­πραγ­μα­τεύ­ο­νται, με ανέκ­δο­τα κεί­με­νά τους ή δημο­σιευ­μέ­να σε εφη­με­ρί­δες και λογο­τε­χνι­κά περιο­δι­κά, πάθη όλων των εκφάν­σε­ων. Πάθη κρυ­φά και φανε­ρά, ανο­μο­λό­γη­τες εμμο­νές και συνή­θειες, από τις οποί­ες ο άνθρω­πος τυραν­νιέ­ται, τρέ­φε­ται, παρα­μυ­θιά­ζε­ται, εμπνέ­ε­ται, κακο­φορ­μί­ζει, εγκλω­βί­ζε­ται, πάθη που άλλο­τε προ­σφέ­ρουν ψευ­δαι­σθη­τι­κή διεύ­ρυν­ση των αισθή­σε­ων και περι­στα­σια­κή ευρυ­χω­ρία αισθη­μά­των, άλλο­τε πάλι απλώς μας βυθί­ζουν σ’ ένα πλα­σμα­τι­κό ιδιω­τι­κό σύμπαν, ανα­κου­φί­ζο­ντας προ­σω­ρι­νά τις ανε­πάρ­κειές μας και την αγω­νία της ύπαρ­ξης. Ανα­σφά­λειες, ισο­πε­δω­τι­κή καθη­με­ρι­νό­τη­τα, άγχος θανά­του, μονα­ξιά, όλα μοιά­ζει να τα μπα­λώ­νει ένα πάθος.

Άλλω­στε όλες οι αφη­γή­σεις του κόσμου κατα­γί­νο­νται με τα πάθη: τα περι­γρά­φουν, τα εκφρά­ζουν, προ­σπα­θούν να τα κατα­νο­ή­σουν ή να τα τιθα­σεύ­σουν. Από τις αρχαί­ες Μυθο­λο­γί­ες, τις Ιερές Γρα­φές των θρη­σκειών, έως τη σύγ­χρο­νη λογο­τε­χνία, που βρί­σκει τώρα τρό­πους πολύ προ­σω­πι­κούς να αγγί­ξει το ολέ­θριο κατα­γω­γι­κό απο­τύ­πω­μα, που μπο­ρεί και σηκώ­νει στο φως του απλού ηλε­κτρι­κού λαμ­πτή­ρα -κάπο­τε ανα­ζη­τώ­ντας ένα Άλλο Φως- το ματω­μέ­νο χέρι, τον παρα­μορ­φω­μέ­νο εαυ­τό, και κάνει την ανα­γνώ­ρι­ση τολ­μώ­ντας την κατα­γρα­φή.

Κατερίνα Καριζώνη

Η πόλη των αθώων

Μυθιστόρημα

O Κώστας Καζαν­τζό­γλου, πρό­σφυ­γας από την Ανα­το­λι­κή Θρά­κη, εγκα­θί­στα­ται στα χρό­νια της Κατο­χής στη Θεσ­σα­λο­νί­κη, σε μια πόλη στοι­χειω­μέ­νη από την πεί­να, τα τάγ­μα­τα ασφα­λεί­ας, τις διώ­ξεις των αρι­στε­ρών και των Εβραί­ων. Εκεί ανοί­γει υπο­δη­μα­το­ποιείο και το μετα­τρέ­πει σύντο­μα σε γιάφ­κα της Αντί­στα­σης. Συνα­ντιέ­ται με τον φοι­τη­τή Άρη Ανα­γνω­στά­κο και οργα­νώ­νουν μαζί τον πολι­τι­κό αγώ­να τους. Παράλ­λη­λα ο Άρης ερω­τεύ­ε­ται την Τασού­λα, τη μεγά­λη κόρη του Καζαν­τζό­γλου – έρω­τας που θα περά­σει μέσα από τις φλό­γες του πολέ­μου και θα δοκι­μα­στεί. Τον ίδιο και­ρό στο Άγιο Όρος μια σκο­τει­νή υπό­θε­ση εκτυ­λίσ­σε­ται. Μια απο­στο­λή των Ναζί ανα­ζη­τεί θησαυ­ρούς και ανά­με­σά τους το Άγιο Δισκο­πό­τη­ρο. Ο επι­κε­φα­λής της, όμως, βυζα­ντι­νο­λό­γος Φραντς Νταίλ­γκερ, εγκλω­βί­ζε­ται στον μυστη­ριώ­δη κόσμο του Άθω­να, καθώς έρχε­ται αντι­μέ­τω­πος με τον θρύ­λο των «αόρα­των ασκη­τών».

Η πόλη των αθώ­ων βασί­ζε­ται σε ιστο­ρί­ες αλη­θι­νές, σε μαρ­τυ­ρί­ες που προ­έρ­χο­νται από τους τελευ­ταί­ους ζώντες αντι­στα­σια­κούς της Θεσ­σα­λο­νί­κης. Ταξι­δεύ­ο­ντας στη σκο­τει­νή ήπει­ρο της μνή­μης, ανα­δει­κνύ­ει τον αγώ­να των αφα­νών ανθρώ­πων που έγρα­ψαν τη νεό­τε­ρη Ιστο­ρία. Ταυ­τό­χρο­να φωτί­ζει από δια­φο­ρε­τι­κές γωνί­ες το σκλη­ρό πρό­σω­πο της δεκα­ε­τί­ας του ’40, αγγί­ζο­ντας και θέμα­τα που παρα­μέ­νουν έως σήμε­ρα ταμπού.

Βασίλης Κατσικονούρης

Η ρωγμή των 7 και 45΄

Διηγήματα

Ο μονα­χι­κός καθη­γη­τής Ιάσων ανα­κα­λύ­πτει ένα παρά­ξε­νο παρά­θυ­ρο βιτρό σε μια ξεχα­σμέ­νη αίθου­σα του σχο­λεί­ου του. Ένας σαρα­ντά­ρης νιώ­θει ότι τα όνει­ρα και οι ανα­μνή­σεις του χάνουν τα πρί­μα τους σαν γέρι­κες κασέ­τες, και το περιε­χό­με­νο ακού­γε­ται μου­ντό. Στην πλα­τεία Βάθη φέγ­γουν τα φώτα απ’ το νυχτε­ρι­νό Γυμνά­σιο, οι μαθη­τές αμί­λη­τοι, με χέρια σκλη­ρά και φαγω­μέ­να. Στη λαϊ­κή ένας τσα­ντά­κιας πιά­νε­ται και παρα­κα­λεί να μη το μάθει η μάνα του. Μακριά, στο Βισμπά­ντεν, οι Γερ­μα­νοί μαθαί­νουν τον Μητρο­πά­νο σ’ ένα βρά­δυ, και πίσω στην Ομό­νοια, νοσταλ­γί­ες περα­σμέ­νες από photoshop. Αθή­να, νύχτα, η ώρα τρεις, χιο­νό­νε­ρο, αλλά ο Ντί­νος βλέ­πει χιον ό ν ε ι ρ ο.

Ιστο­ρί­ες. Παρα­λί­γο. Και ιστο­ρί­ες για το παρα­λί­γο. Σαν μια ρωγ­μή που λίγο ανοί­γει και ύστε­ρα κλεί­νει, κι ανά­με­σα να διαρ­ρέ­ει η ζωή. Σαν ανά­μνη­ση να φεύ­γει, αλλά και να ξανάρ­χε­ται. Σαν υπό­μνη­ση…

Ζοέλ Λοπινό

Το διαμαντένιο σώμα

Μυθιστόρημα

Ο Φοί­βος ζει φυλα­κι­σμέ­νος στις ενο­χές του, κατα­πιέ­ζο­ντας τα όνει­ρά του και τα ταλέ­ντα του. Δια­τη­ρεί βιβλιο­πω­λείο στον Βόλο και με τη στά­ση ζωής του πηγαί­νει κόντρα στο πνεύ­μα της επο­χής.

Η Αλκυό­νη έχει από μικρή τάσεις αυτο­κτο­νί­ας. Ζει και εργά­ζε­ται στη Λιόν. Παρό­τι σπού­δα­σε ψυχο­λο­γία, δεν μπό­ρε­σε ποτέ να  βρει την αρμο­νία μέσα της. Οι σχέ­σεις της με τους άντρες είναι αυτο­κα­τα­στρο­φι­κές. Τα πάντα όμως αλλά­ζουν όταν ανα­κα­λύ­πτει ότι τη ζωή της βαραί­νει μια κατά­ρα που προ­έρ­χε­ται από τον 17ο αιώ­να.

Η  Όλγα, μια πετυ­χη­μέ­νη χει­ρουρ­γός, εργά­ζε­ται σε νοσο­κο­μείο της Γενεύ­ης, αλλά η ζωή της στοι­χειώ­νε­ται από ένα πνι­γη­ρό μυστι­κό.

Ποια βαριά γεγο­νό­τα συν­δέ­ουν αυτούς του ανθρώ­πους; Πώς από τα βάθη του χρό­νου μπο­ρούν να σβη­στούν το μίσος, οι ενο­χές, η δυστυ­χία και ο θάνα­τος, και να ανα­βλύ­σει το φως στις ψυχές τους;

Ένα μυθι­στό­ρη­μα με θέμα το κάρ­μα, ένα βιβλίο που θέτει την όλο και πιο απα­ραί­τη­τη ανα­γκαιό­τη­τα της πνευ­μα­τι­κής ανα­ζή­τη­σης.

Ο ποι­η­τής μετα­μορ­φώ­νε­ται σε αερό­στα­το και ανα­κα­λύ­πτει την ερω­μέ­νη του σε χώρα εξω­τι­κή. Η κυρία Μαί­ρη κυνη­γά­ει ερω­τι­κές στιγ­μές στην Αίγυ­πτο, στην «αγκα­λιά του ποτα­μού». Το πλοίο «Μαριω­ρή» γίνε­ται αντι­κεί­με­νο ερω­τι­κού πόθου. Η Φελί­ντα Τσέ­του­λα γοη­τεύ­ε­ται από άντρες που όχι μόνο επαγ­γέλ­λο­νται τον θάνα­το, αλλά μπο­ρεί και να πεθά­νουν. Ο Φλο­ρίν και η Σορί­να ανα­ζη­τούν στην Ελλά­δα το όνει­ρο. Ο άρρω­στος συγ­γρα­φέ­ας σκια­γρα­φεί το πορ­τρέ­το της ανα­γνώ­στριάς του. Η Μπερ­τού­λα Πεζι­κού παρα­παί­ει ανά­με­σα στη φαντα­σία και την πραγ­μα­τι­κό­τη­τα. Ο Αδάμ και η Εύα με δια­φο­ρε­τι­κή ματιά. Το λικέρ του θανά­του, το τέρας και η πεντά­μορ­φη, η παν­σέ­λη­νος του Αυγού­στου και τα δει­νά που αυτή μπο­ρεί να επι­φέ­ρει.

Διη­γή­μα­τα για τον έρω­τα και τον θάνα­το, για ανθρώ­πους που προ­σπα­θούν να ζωντα­νέ­ψουν τους έρω­τές τους, για πρό­σω­πα που βιώ­νουν το πάθος και την παρα­φο­ρά ξεπερ­νώ­ντας τα όριά τους, φτά­νο­ντας συχνά μέχρι το τέλος.

Το νέο βιβλίο της Αγγε­λι­κής Νικο­λού­λη, το οποίο βασί­ζε­ται σε μια ακό­μα αλη­θι­νή ιστο­ρία που συντά­ρα­ξε το πανελ­λή­νιο. Ένα βιβλίο που καθη­λώ­νει με την καται­γι­στι­κή δρά­ση, την κινη­μα­το­γρα­φι­κή πλο­κή και τα σκο­τει­νά πάθη των ηρώ­ων. Το τρί­το της σει­ράς, μετά το Ονει­ρεύ­τη­κα το δολο­φό­νο σου και το Θάνα­τος με χεί­λη κόκ­κι­να.

Η Αννέ­ζω γεν­νά τον Σταυ­ρή. Ο Σταυ­ρής απο­κτά μια κόρη, την Άννα. Η Άννα μεγα­λώ­νει ένα έκθε­το κορι­τσά­κι, την Αριά­δνη.

Οι ζωές τους, γεμά­τες περι­πέ­τειες και ανα­τρο­πές, όπως των περισ­σό­τε­ρων ανθρώ­πων, καλύ­πτουν μια χρο­νι­κή περί­ο­δο από το 1900 ως τις μέρες μας.

Από τους Συμια­κούς σφουγ­γα­ρά­δες και τον Έφη­βο των Αντι­κυ­θή­ρων, στο δου­λε­μπό­ριο των δυτών. Από το αρχο­ντι­κό της Ύδρας, στις φτω­χο­γει­το­νιές της Δρα­πε­τσώ­νας, όπου θα βιώ­σουν την ακραία εκμε­τάλ­λευ­ση και ταπεί­νω­ση. Από τον βομ­βαρ­δι­σμέ­νο Πει­ραιά του ’41, στη μικρο­α­στι­κή Κυψέ­λη. Από την ωραία Ναύ­πα­κτο και τον «κύριο Ντί­κενς», στις δια­δη­λώ­σεις της Αθή­νας του 2010.

Ένα πανό­ρα­μα της Ελλά­δας και των γεγο­νό­των που σημά­δε­ψαν τον τόπο και τους ανθρώ­πους. Πρό­σω­πα ιστο­ρι­κά και υπαρ­κτά εμπλέ­κο­νται και «συνο­δοι­πο­ρούν»  με άλλα μυθι­στο­ρη­μα­τι­κά.

Σημα­ντι­κές στιγ­μές από την Ιστο­ρία, που δια­μόρ­φω­σαν και καθό­ρι­σαν τη ζωή των ηρώ­ων, με τη μνή­μη συλ­λο­γι­κή και ατο­μι­κή να πλαι­σιώ­νει τον μικρό­κο­σμό τους.

Ένα βιβλίο που «συνα­ντιέ­ται»  και  «συνο­μι­λεί» με το το Έρως, Θέρος, Πόλε­μος.

Ξένη λογοτεχνία — Συγγραφείς απ’ όλο τον κόσμο

Στην καρ­διά της Ρώμης, ο κερ­δο­σκό­πος μεγι­στά­νας Σασά Κιά­τι οργα­νώ­νει στην και­νούρ­για του έπαυ­λη, στη Βίλα Άντα –άλλο­τε δημό­σιο πάρ­κο και σήμε­ρα η μεγα­λύ­τε­ρη ιδιω­τι­κή κατοι­κία της ιτα­λι­κής πρω­τεύ­ου­σας– μια χλι­δά­τη γιορ­τή, ένα εκκε­ντρι­κό σαφά­ρι, που φιλο­δο­ξεί να μεί­νει στην ιστο­ρία ως το σπου­δαιό­τε­ρο κοσμι­κό γεγο­νός του αιώ­να. Βούλ­γα­ροι μάγει­ρες, πλα­στι­κοί χει­ρουρ­γοί, στάρ­λετ, πολι­τι­κοί, αστέ­ρες του ποδο­σφαί­ρου και δια­νο­ού­με­νοι συνα­ντιού­νται στη Βίλα Άντα. Εκεί ο διά­ση­μος συγ­γρα­φέ­ας Φαμπρί­τσιο Τσί­μπα και τα Κτή­νη του Άμπα­ντον, μια υπό διά­λυ­ση σατα­νι­κή αίρε­ση που ονει­ρεύ­ε­ται να γίνει διά­ση­μη παγκο­σμί­ως, θα βρε­θούν μπλεγ­μέ­νοι στα δίχτυα μιας περι­πέ­τειας, και η εντυ­πω­σια­κή γιορ­τι­νή βρα­διά πολύ σύντο­μα θα κατα­λή­ξει σε ένα απο­κα­λυ­πτι­κό χάος.

Ο Νικο­λό Αμα­νί­τι ισορ­ρο­πεί αρι­στο­τε­χνι­κά μετα­ξύ φάρ­σας και τρα­γω­δί­ας, ανα­τέ­μνο­ντας το πορ­τρέ­το της σύγ­χρο­νης ηδο­νο­θη­ρι­κής κοι­νω­νί­ας, έρμαιο του πλού­του και του υπο­τι­θέ­με­νου κύρους της. Με την πλη­θω­ρι­κή, καυ­στι­κή και απο­λαυ­στι­κή σάτι­ρά του, το Ας αρχί­σει η γιορ­τή θα εκπλή­ξει, θα συναρ­πά­σει και συνά­μα θα προ­βλη­μα­τί­σει τους ανα­γνώ­στες.

Στην περιο­χή Χ –έναν τόπο όπου πλα­νιέ­ται μια αίσθη­ση απει­λής, ένα αόρα­το σύνο­ρο τον περι­βάλ­λει και κάθε σημά­δι πολι­τι­σμού έχει μυστη­ριω­δώς εξα­φα­νι­στεί– η μονα­δι­κή ανθρώ­πι­νη επέμ­βα­ση είναι μια σει­ρά από απο­στο­λές υπό την επι­στα­σία μιας κυβερ­νη­τι­κής υπη­ρε­σί­ας, της Νότιας Ζώνης, τόσο μυστι­κής που έχει σχε­δόν ξεχα­στεί. Ύστε­ρα από την κατα­στρο­φι­κή δωδέ­κα­τη απο­στο­λή, που εξι­στο­ρεί­ται στον Αφα­νι­σμό (το πρώ­το μέρος της τρι­λο­γί­ας, που έχει ήδη κυκλο­φο­ρή­σει), η υπη­ρε­σία βρί­σκε­ται σε πλή­ρη ατα­ξία. Ο Τζον Ροντρί­γκεζ (ο «Έλεγ­χος») είναι ο νεο­διό­ρι­στος επι­κε­φα­λής της Νότιας Ζώνης. Με τη βοή­θεια μιας δύσπι­στης αλλά απελ­πι­σμέ­νης ομά­δας, και αφού διε­νερ­γεί μια σει­ρά από απο­γοη­τευ­τι­κές ανα­κρί­σεις, ανα­κα­λύ­πτει πλή­θος κρυμ­μέ­νων σημειώ­σε­ων και παρα­κο­λου­θεί ώρες ολό­κλη­ρες βιντε­ο­σκο­πη­μέ­νου, βαθύ­τα­τα ανη­συ­χη­τι­κού υλι­κού, ο Έλεγ­χος αρχί­ζει να εισ­δύ­ει στα μυστι­κά της Περιο­χής Χ. Με κάθε ανα­κά­λυ­ψη, όμως, βρί­σκε­ται αντι­μέ­τω­πος με τρο­με­ρές αλή­θειες για τον εαυ­τό του και την υπη­ρε­σία που έχει δώσει όρκο να υπη­ρε­τεί.

Στην Επι­βο­λή, το δεύ­τε­ρο βιβλίο της Τρι­λο­γί­ας της Νότιας Ζώνης του Τζεφ Βάντερ­μιερ, απα­ντώ­νται τα πιο ανη­συ­χη­τι­κά ερω­τή­μα­τα σχε­τι­κά με την Περιο­χή Χ… μα οι απα­ντή­σεις είναι κάθε άλλο παρά καθη­συ­χα­στι­κές.

Στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1970 ο Κόρεϊ Σίφτερ, γιος εργα­τών, προ­σλαμ­βά­νε­ται ως κηπου­ρός στο τερά­στιο κτή­μα της ισχυ­ρής οικο­γέ­νειας Μέτα­ρεϊ. Σύντο­μα, εξαι­τί­ας της γεν­ναιο­δω­ρί­ας της οικο­γέ­νειας, βρί­σκε­ται να σπου­δά­ζει σε ένα ιδιω­τι­κό οικο­τρο­φείο και να εκτε­λεί χρέη βοη­θού του γερου­σια­στή της Νέας Υόρ­κης Χέν­ρι Μπον­γουί­λερ, που βάζει υπο­ψη­φιό­τη­τα για Πρό­ε­δρος των Ηνω­μέ­νων Πολι­τειών. Πολύ γρή­γο­ρα ο Κόρεϊ εμπλέ­κε­ται με μία από τις κόρες των Μέτα­ρεϊ και αρχί­ζει να αφή­νει πίσω του τη ζωή των παι­δι­κών του χρό­νων. Καθώς η εκστρα­τεία του Μπον­γουί­λερ απο­κτά­ει δυνα­μι­κή, ο Κόρεϊ βρί­σκε­ται παγι­δευ­μέ­νος σε έναν περί­πλο­κο ιστό γεγο­νό­των, όπου η αφο­σί­ω­ση, η πολι­τι­κή, το σεξ και η ευγνω­μο­σύ­νη συγκρού­ο­νται με την ηθι­κή, τον έρω­τα και την αλή­θεια.

Το μυθι­στό­ρη­μα Αμέ­ρι­κα Αμέ­ρι­κα εξε­λίσ­σε­ται σε μια μικρή πόλη στη διάρ­κεια της προ­ε­δρί­ας του Νίξον και στο σήμε­ρα, με θέμα την Αμε­ρι­κή, την οικο­γέ­νεια, την πολι­τι­κή και μια τρα­γω­δία, καθώς και τον αντί­κτυ­πο της μοί­ρας στη ζωή ενός νεα­ρού άνδρα.

Μια τετρα­με­λής οικο­γέ­νεια –η μητέ­ρα, ο πατέ­ρας και τα δύο αγό­ρια τους– μετα­κο­μί­ζουν στη Νότια Νορ­βη­γία, σ’ ένα ολο­καί­νουρ­γιο σπί­τι, σε κάποιο νεό­δμη­το συνοι­κι­σμό. Βρι­σκό­μα­στε στις αρχές της δεκα­ε­τί­ας του 1970. Τα παι­διά είναι μικρά, οι γονείς τους ακό­μα νέοι, το μέλ­λον ανοί­γε­ται μπρο­στά τους και φαντά­ζει ανέ­φε­λο. Κάποια στιγ­μή όμως το μέλ­λον τούς συμ­βαί­νει, γίνε­ται παρόν και αρχί­ζει να τους κυκλώ­νει ασφυ­κτι­κά.

Το τρί­το βιβλίο της εξά­το­μης μυθι­στο­ρη­μα­τι­κής αυτο­βιο­γρα­φί­ας του Καρλ Ούβε Κνά­ου­σγκορντ είναι μια κατα­βύ­θι­ση στην παι­δι­κή και εφη­βι­κή ηλι­κία αλλά και στα μυστή­ρια της οικο­γέ­νειας. Το βιβλίο τοπο­θε­τεί­ται σ’ έναν οικείο κόσμο όπου οι γεν­νή­το­ρες και τα τέκνα διά­γουν παράλ­λη­λες ζωές, με απο­τέ­λε­σμα να μην συνα­ντιού­νται ποτέ μετα­ξύ τους. Ο διά­ση­μος νορ­βη­γός συγ­γρα­φέ­ας που κερ­δί­ζει συνε­χώς τη διε­θνή ανα­γνώ­ρι­ση και απο­σπά βρα­βεία σε πολ­λές χώρες του πλα­νή­τη, γρά­φει με τρό­πο οξυ­δερ­κή και φιλο­σο­φη­μέ­νο για πράγ­μα­τα που ζού­με όλοι μας χωρίς απα­ραι­τή­τως να τα κατα­νο­ού­με. Αυτή τη φορά κατα­πιά­νε­ται, μετα­ξύ άλλων, με τη δια­μόρ­φω­ση του ανθρώ­πι­νου χαρα­κτή­ρα, περι­γρά­φει τη στα­δια­κή δια­δι­κα­σία μέσα από την οποία ένα παι­δί ανα­κα­λύ­πτει τον εαυ­τό του και φτά­νει στην αυτο­γνω­σία· απο­κρυ­πτο­γρα­φεί τους αδιά­λει­πτους και απρό­σμε­νους τρό­πους που έχει το παρελ­θόν να εισχω­ρεί και ενί­ο­τε να καθο­ρί­ζει το παρόν μας· κατα­γρά­φει λεπτο­με­ρώς την παλ­λό­με­νη λαχτά­ρα να εντο­πί­σου­με αλλιώ­τι­κους τρό­πους ζωής εντός της δικής μας, να βιώ­σου­με εναλ­λα­κτι­κές δυνα­τό­τη­τες ύπαρ­ξης μέσα στον ίδιο τον κόσμο που γνω­ρί­ζου­με και μας περι­βάλ­λει.

Άνοι­ξη, 1849. Ο Ίλαϊ Μακ­Κά­λα είναι δεκα­τριών χρό­νων όταν οι Κομάν­τσι κάνουν επι­δρο­μή στο σπί­τι του, δολο­φο­νούν άγρια τη μητέ­ρα και την αδελ­φή του και παίρ­νουν τον ίδιο αιχ­μά­λω­το. Θαρ­ρα­λέ­ος και έξυ­πνος, ο Ίλαϊ προ­σαρ­μό­ζε­ται γρή­γο­ρα στη ζωή των Κομάν­τσι, μαθαί­νει τους κανό­νες και τη γλώσ­σα τους, απο­δέ­χε­ται το και­νούρ­γιο του όνο­μα, γίνε­ται θετός γιος του αρχη­γού και πολε­μά­ει τους εχθρούς τους, συμπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των λευ­κών – σφυ­ρη­λα­τώ­ντας έτσι την προ­σω­πι­κή του αντί­λη­ψη περί αφο­σί­ω­σης και κατα­νό­η­σης του εαυ­τού του. Όταν όμως η αρρώ­στια, ο λιμός και οι οπλι­σμέ­νοι Αμε­ρι­κα­νοί που υπερ­τε­ρούν αριθ­μη­τι­κά απο­δε­κα­τί­ζουν τη φυλή, ο Ίλαϊ κατα­λή­γει μόνος. Λευ­κός αλλά και ερυ­θρό­δερ­μος, πολι­τι­σμέ­νος αλλά και απο­λί­τι­στος, ανα­ζη­τά τη θέση του σε έναν κόσμο όπου δεν ανή­κει πραγ­μα­τι­κά. Ξεκι­νά ένα ταξί­δι γεμά­το περι­πέ­τειες, τρα­γω­δί­ες, κακου­χί­ες, τόλ­μη και τύχη, που απη­χεί στις ζωές των απο­γό­νων του. Μαζί με την ιστο­ρία του Ίλαϊ, ξετυ­λί­γε­ται και η ιστο­ρία του Πίτερ, που υπο­μέ­νει το συναι­σθη­μα­τι­κό κόστος της δίψας για δύνα­μη του πατέ­ρα του, καθώς και η ιστο­ρία της Τζί­νι, της δισέγ­γο­νης του Ίλαϊ, μιας γυναί­κας που πρέ­πει να πολε­μή­σει σκλη­ρούς αντα­γω­νι­στές για να πετύ­χει σε έναν ανδρο­κρα­τού­με­νο κόσμο. Ο Φίλιπ Μάγιερ εξε­ρευ­νά επι­δέ­ξια τον τρό­πο με τον οποίο η αναλ­γη­σία και ο αμεί­λι­κτος πραγ­μα­τι­σμός του Ίλαϊ μετα­μορ­φώ­νουν τις επό­με­νες γενιές των Μακ­Κά­λα. Η αγά­πη, η αξιο­πρέ­πεια ακό­μα και τα ίδια τα παι­διά θυσιά­ζο­νται στον βωμό της φιλο­δο­ξί­ας, ενώ η οικο­γέ­νεια γίνε­ται μια από τις πλου­σιό­τε­ρες και ισχυ­ρό­τε­ρες στο Τέξας, μια δυνα­στεία γαιο­κτη­μό­νων και πετρε­λαιο­πα­ρα­γω­γών με αδια­νό­η­τα πλού­τη και προ­νό­μια. Ωστό­σο, όπως όλες οι αυτο­κρα­το­ρί­ες, έτσι και οι Μακ­Κά­λα πρέ­πει τελι­κά να αντι­με­τω­πί­σουν τις συνέ­πειες των επι­λο­γών τους.

Συγκλο­νι­στι­κός, εντυ­πω­σια­κός, παρα­στα­τι­κός, ο Γιος είναι ένα αρι­στο­τε­χνι­κό επί­τευγ­μα ενός υπέ­ρο­χου νέου συγ­γρα­φέα.

Στα τέλη του 19ου αιώ­να στον Λίβα­νο, ο Ουα­κίμ Νασάρ, μετά από κάποια περί­ερ­γα γεγο­νό­τα ανα­γκά­ζε­ται να εγκα­τα­λεί­ψει το χωριό του. Με ό,τι χρή­μα­τα του έχουν απο­μεί­νει, απο­φα­σί­ζει να εισα­γά­γει την καλ­λιέρ­γεια του πορ­το­κα­λιού σε μια περιο­χή όπου ως τώρα καλ­λιερ­γού­νταν μονά­χα ελιές και μου­ριές. Το παρά­τολ­μο εγχεί­ρη­μά του πετυ­χαί­νει. Στη συνέ­χεια φτιά­χνει μια μεγά­λη οικο­γέ­νεια και χτί­ζει το περι­βό­η­το Μεγά­λο Σπί­τι, σύμ­βο­λο της επι­τυ­χί­ας και της δύνα­μής του. Απο­κτά τον σεβα­σμό των κατοί­κων της περιο­χής, καθώς, εκτός από δυνα­μι­κός, είναι δίκαιος, μεγα­λό­ψυ­χος και βοη­θά όσο περισ­σό­τε­ρο μπο­ρεί τους ανθρώ­πους γύρω του. Tα χρό­νια όμως της ευη­με­ρί­ας και της οικο­γε­νεια­κής ευτυ­χί­ας θα τα δια­δε­χτούν τα σκο­τει­νά χρό­νια του πολέ­μου, που θα αλλά­ξουν τα πάντα. Τα πάντα, εκτός από τον οικο­γε­νεια­κό πυρή­να που θα παρα­μεί­νει αναλ­λοί­ω­τος, στα­θε­ρή αξία που θα ανα­δει­χθεί τελι­κά δυνα­τό­τε­ρη απ’ οτι­δή­πο­τε άλλο.

Μέσα από μια εκθαμ­βω­τι­κή αφή­γη­ση, ο Σαρίφ Μαζ­ντα­λά­νι ζωντα­νεύ­ει ένα συναρ­πα­στι­κό οικο­γε­νεια­κό έπος, περι­γρά­φο­ντας με απα­ρά­μιλ­λα χρώ­μα­τα την άνο­δο, το από­γειο και την παρακ­μή της φαμί­λιας των Νασάρ, της οποί­ας τα μέλη δε θα χάσουν ποτέ την ελπί­δα τους και θα δικαιω­θούν από τον χρό­νο. Χάρη σε αυτό το μυθι­στό­ρη­μα ο Μαζ­ντα­λά­νι χαρα­κτη­ρί­στη­κε ως ο «Προυστ του Λιβά­νου».

Ο Όλι­βερ Όρμι υπήρ­ξε στο παρελ­θόν γνω­στός και κατα­ξιω­μέ­νος ζωγρά­φος, αλλά η μού­σα του τον έχει πλέ­ον εγκα­τα­λεί­ψει. Είναι επί­σης, όπως μας εκμυ­στη­ρεύ­ε­ται, κλέ­φτης – ένας κλέ­φτης, όμως, που δεν κλέ­βει για το υλι­κό όφε­λος, αλλά για την έξα­ψη της κτή­σης, σπρωγ­μέ­νος από την ανά­γκη να αδρά­ξει τον κόσμο γύρω του και να τον μετα­μορ­φώ­σει. Παντρε­μέ­νος με τη γοη­τευ­τι­κή Γκλό­ρια, ο Όλι­βερ κοντεύ­ει τα πενή­ντα, αισθά­νε­ται σαν εκα­τό και αυτή τη στιγ­μή αντι­με­τω­πί­ζει τις συνέ­πειες της σοβα­ρό­τε­ρης κλο­πής του, με λεία τη γυναί­κα του καλύ­τε­ρου φίλου του. Όταν η παρά­νο­μη αυτή ερω­τι­κή σχέ­ση απο­κα­λύ­πτε­ται, ο ήρω­άς μας λιπο­ψυ­χά και τρέ­πε­ται σε φυγή, προ­σπα­θώ­ντας να ξεφύ­γει από τους πάντες και τα πάντα: από την ερω­μέ­νη του, από τους απα­τη­μέ­νους συζύ­γους τους, αλλά και από μια οικο­γε­νεια­κή τρα­γω­δία που δεν έχει πάψει ποτέ να τον κατα­τρύ­χει. Τα κυνη­γη­μέ­να βήμα­τά του τον οδη­γούν στο σπί­τι της παι­δι­κής του ηλι­κί­ας και κλει­σμέ­νος εκεί αφη­γεί­ται την ιστο­ρία του τελευ­ταί­ου επει­σο­δια­κού χρό­νου, από το ένα φθι­νό­πω­ρο μέχρι το επό­με­νο.

Με φόντο μια Ιρλαν­δία γνώ­ρι­μη και ανοί­κεια μαζί, βγαλ­μέ­νη λες από το παρελ­θόν και από το μέλ­λον ταυ­τό­χρο­να,  ο πολυ­βρα­βευ­μέ­νος Τζων Μπάν­βιλ μάς χαρί­ζει εδώ το πιο αστείο μα και συντα­ρα­κτι­κό μαζί μυθι­στό­ρη­μά του.

Οι αρι­στουρ­γη­μα­τι­κές ιστο­ρί­ες του τόμου, τις οποί­ες είχε επι­λέ­ξει ο ίδιος ο συγ­γρα­φέ­ας, απο­τε­λούν μια ανα­δρο­μή στο έργο του, από την πρώ­τη δημιουρ­γι­κή του περί­ο­δο μέχρι σήμε­ρα. Θα έλε­γε κανείς ότι πρό­κει­ται για «απο­στάγ­μα­τα σοφί­ας» υπό τη μορ­φή διη­γη­μά­των που, σύμ­φω­να με τη γνω­στή μέθο­δο του Μίλο­ραντ Πάβιτς, «οικο­δο­μού­νται» κατά τη δια­δι­κα­σία της ανά­γνω­σης από τους ίδιους τους ανα­γνώ­στες. Υπάρ­χουν και εδώ διη­γή­μα­τα αρσε­νι­κά και διη­γή­μα­τα θηλυ­κά με το ανδρι­κό τους, το γυναι­κείο ή και το ερμα­φρό­δι­το τέλος τους, όπως υπάρ­χει και το μονα­δι­κό ύφος γρα­φής που έκα­νε τον σέρ­βο συγ­γρα­φέα γνω­στό σε όλο τον κόσμο. Στη συλ­λο­γή αυτή ο ανα­γνώ­στης θα βρει επί­σης την τόσο αγα­πη­τή στον Μίλο­ραντ Πάβιτς επι­στρο­φή στο παρελ­θόν, μια επι­στρο­φή η οποία, δια­πλέ­κο­ντας διαρ­κώς την ιστο­ρία με τη μυθο­λο­γία, απο­τε­λεί τον δικό του πρω­τό­τυ­πο τρό­πο για να μιλή­σει για θέμα­τα που συνε­χί­ζουν να μας απα­σχο­λούν.

Η Γει­το­νιά (με τους Κυρί­ους) είναι το έργο που επι­λέ­γει ο ίδιος ο συγ­γρα­φέ­ας για να συστη­θεί στους νέους ανα­γνώ­στες του. Πρό­κει­ται για «ένα είδος ιστο­ρί­ας της λογο­τε­χνί­ας σε μυθο­πλα­σία», είναι μια ουτο­πία που βρί­σκε­ται στον δέκα­το τόμο της και ενδε­χο­μέ­νως δεν θα τελειώ­σει ποτέ. Επι­τρέ­πει μια ανά­γνω­ση παι­γνιώ­δη, που αντι­σταθ­μί­ζει άλλα πιο σκο­τει­νά γρα­πτά και βοη­θά τον ίδιο και τους ανα­γνώ­στες του να ισορ­ρο­πούν. Ο πρώ­τος ένοι­κος της Γει­το­νιάς υπήρ­ξε ο Κύριος Βαλε­ρύ, και έχουν ακο­λου­θή­σει ως τώρα οι Κύριοι Ανρί, Χουα­ρόζ, Μπρεχτ, Κρά­ους, Καλ­βί­νο, Βάλ­ζερ, Μπρε­τόν, Σβέ­ντεν­μποργκ και Έλιοτ. Μέσα από τις ιστο­ρί­ες δέκα φαντα­στι­κών γνω­στών μας Κυρί­ων, ο Κύριος Ταβά­ρες κατα­σκευά­ζει μια Γει­το­νιά, δομι­κά στοι­χεία της οποί­ας είναι οι ίδιοι της οι κάτοι­κοι. Πίσω από τις ιστο­ρί­ες αντη­χούν ερω­τή­μα­τα που παρα­μέ­νουν ανοι­χτά και ανα­πά­ντη­τα. Τι είναι η γει­το­νιά; Ποιά είναι η σχέ­ση μας με το χώρο; Πώς δια­μορ­φώ­νε­ται η σχέ­ση μας με τη γλώσ­σα και τον πολι­τι­σμό; Τι (είδους κατα­φύ­γιο) ανα­ζη­τού­με στη λογο­τε­χνία; Είναι κατοι­κή­σι­μο το κεί­με­νο; Ο πορ­το­γά­λος συγ­γρα­φέ­ας ανή­κει στη νεό­τε­ρη γενιά των συγ­γρα­φέ­ων της Ιβη­ρι­κής χερ­σο­νή­σου. Είναι μια ξεχω­ρι­στή και εκλε­πτυ­σμέ­νη περί­πτω­ση δημιουρ­γού. Εξέ­δω­σε το πρώ­το του βιβλίο το 2001, σε ηλι­κία 31 ετών, προη­γου­μέ­νως όμως είχε περά­σει 12 χρό­νια καθη­με­ρι­νής γρα­φής συγκρο­τώ­ντας έναν ολό­κλη­ρο λογο­τε­χνι­κό κόσμο. Όλα αυτά τα χρό­νια, δημο­σιεύ­ει περισ­σό­τε­ρα από ένα βιβλία τον χρό­νο, δια­φο­ρε­τι­κού είδους, συχνά σε δια­φο­ρε­τι­κούς εκδό­τες. Στην Ελλά­δα κυκλο­φο­ρεί ήδη το μυθι­στό­ρη­μά του Ιερου­σα­λήμ από τις εκδό­σεις μας.

Ένας άντρας που πλή­γω­σε βαθιά μια γυναί­κα. Και τέσ­σε­ρις γυναί­κες που απο­τόλ­μη­σαν να δια­σχί­σουν την έρη­μο για να τον σκο­τώ­σουν. «Η μαγι­κή πνοή των γυναι­κών» περι­γρά­φει την περι­πέ­τειά τους: εκτυ­λίσ­σε­ται σ’ εκεί­νη την τραυ­μα­τι­σμέ­νη γεω­γρα­φία που, όσο κι αν αγα­πιέ­ται δεν επου­λώ­νε­ται ποτέ, στη Μέση Ανα­το­λή και τη Βόρεια Αφρι­κή, κατα­με­σής της «Αρα­βι­κής Άνοι­ξης». Στο δεύ­τε­ρο μυθι­στό­ρη­μα της Ετζέ Τεμελ­κου­ράν, η οποία ανή­κει στις σημα­ντι­κό­τε­ρες και πλέ­ον δια­κε­κρι­μέ­νες νέες φωνές της τουρ­κι­κής λογο­τε­χνί­ας, παρα­κο­λου­θού­με τις δια­φο­ρε­τι­κές μετα­ξύ τους ηρω­ί­δες από την Τυνη­σία ως τη Βηρυ­τό, με ενδιά­με­σους σταθ­μούς την Αίγυ­πτο και τη Λιβύη, και γινό­μα­στε κοι­νω­νοί των ποι­κί­λων πολι­τι­κών και πολι­τι­σμι­κών συν­θη­κών που επι­κρα­τούν σε κάθε χώρα. Το βιβλίο είναι ένα συναρ­πα­στι­κό ταξί­δι γυναι­κών που επι­ζη­τούν «μια επα­νά­στα­ση, όπου θα είναι δυνα­τόν να χορεύ­ουν» και «έναν θεό, ο οποί­ος θ’ αγα­πά­ει τις γυναί­κες».

Σε τού­τη την ιστο­ρία δρό­μου και συνο­δοι­πο­ρί­ας, ήρω­ες είναι οι γυναί­κες. Οι άντρες είναι κομπάρ­σοι. Επι­πλέ­ον, οι συγκε­κρι­μέ­νες γυναί­κες δεν γίνο­νται ηρω­ί­δες επει­δή είναι τα θύμα­τα στις ερω­τι­κές τους ιστο­ρί­ες. Είναι πρώ­τα απ’ όλα ηρω­ί­δες της προ­σω­πι­κής τους ζωής και εν συνε­χεία προ­σπα­θούν να γίνουν ηρω­ί­δες στις χώρες τους. Αντι­τί­θε­νται στις παρα­δό­σεις και τις κοι­νω­νι­κές επι­τα­γές στους τόπους τους και επι­χει­ρούν να σφε­τε­ρι­στούν τα πεπρω­μέ­να τους.

Ο Τζά­σπερ Ντιν πέρα­σε το μεγα­λύ­τε­ρο κομ­μά­τι της ζωής του χωρίς ποτέ να κατα­λή­ξει αν έπρε­πε να οικτί­ρει, να μισεί, να αγα­πά ή να δολο­φο­νή­σει τον θεό­τρε­λο πατέ­ρα του, τον Μάρ­τιν, έναν άνθρω­πο που συνή­θι­ζε να υπε­ρα­να­λύ­ει τους πάντες και τα πάντα, μετα­λα­μπα­δεύ­ο­ντας έτσι την επί­κτη­τη και εκκε­ντρι­κή σοφία του στον μονα­χο­γιό του. Ανα­κα­λώ­ντας τα γεγο­νό­τα που οδή­γη­σαν στην απώ­λεια του πατέ­ρα του, ο Τζά­σπερ εξι­στο­ρεί μια παι­δι­κή ηλι­κία σημα­δε­μέ­νη από εξω­φρε­νι­κές μηχα­νορ­ρα­φί­ες και συγκλο­νι­στι­κές απο­κα­λύ­ψεις – για τον δια­βό­η­το εγκλη­μα­τία θείο του, την μυστη­ριω­δώς απού­σα Ευρω­παία μητέ­ρα του αλλά και την απα­ρέ­γκλι­τη απο­τυ­χία του Μάρ­τιν να αφή­σει ένα ανθε­κτι­κό ίχνος σ’ έναν κόσμο που κατά τα λοι­πά περι­φρο­νεί. Τού­τη η απρό­βλε­πτη ιστο­ρία μετα­φέ­ρει τον ανα­γνώ­στη από τα προ­ά­στια του Σίδνεϋ στα μπο­έ­μι­κα καφέ του Παρι­σιού, από τη ζού­γκλα της Ταϊ­λάν­δης σε στρι­πτι­ζά­δι­κα, άσυ­λα, λαβυ­ρίν­θους και κακό­φη­μα κρη­σφύ­γε­τα, και από τα σύν­νε­φα του πρώ­του έρω­τα στον πάτο της ματαιω­μέ­νης φιλο­δο­ξί­ας. Το Ένα κλά­σμα του συνό­λου είναι μια σπαρ­τα­ρι­στή και ρυθ­μι­κή αφή­γη­ση, ένα ξεκαρ­δι­στι­κό τρε­νά­κι του τρό­μου που ανε­βο­κα­τε­βαί­νει δίχως στα­μα­τη­μό, ένα συγκι­νη­τι­κό και αξέ­χα­στο βιβλίο για έναν πατέ­ρα και τον γιο του, που χάρη στην πνευ­μα­τι­κή τους συμ­με­τρία υπερ­κα­λύ­πτουν τα ελατ­τώ­μα­τα στη σχέ­ση τους. Το βιβλίο ήταν υπο­ψή­φιο για το βρα­βείο Μπού­κερ το 2008.

Ξένη λογοτεχνία — Εικοστός αιώνας

Ένα αερο­πλά­νο πέφτει σε απο­μο­νω­μέ­νο και ακα­τοί­κη­το νησί. Οι μόνοι επι­ζώ­ντες είναι μια παρέα από σχο­λια­ρό­παι­δα που μαζεύ­ο­νται στην παρα­λία με την ελπί­δα ότι κάποιος θα βοη­θή­σει. Σύντο­μα, στο φως της ημέ­ρας, ανα­κα­λύ­πτουν έναν τόπο με πανέ­μορ­φα που­λιά και βαθυ­γά­λα­να νερά· όμως, στο σκο­τά­δι της νύχτας τα όνει­ρά τους στοι­χειώ­νο­νται από μια απει­λη­τι­κή παρου­σία. Αφού εκλέ­ξουν έναν αρχη­γό, τον Ραλφ, τα παι­διά θα προ­σπα­θή­σουν να οργα­νώ­σουν τη ζωή τους ώστε να κατα­φέ­ρουν να επι­βιώ­σουν. Ωστό­σο οι δυσκο­λί­ες που βρί­σκουν μπρο­στά τους, αλλά και οι μνή­μες από τη ζωή που άφη­σαν πίσω τους, τα ανα­γκά­ζουν στην πορεία να επι­στρα­τεύ­σουν πρό­τυ­πα ίδια με εκεί­να των ενη­λί­κων και της πολι­τι­σμέ­νης κοι­νω­νί­ας τους. Τα απο­τε­λέ­σμα­τα θα είναι ολέ­θρια. Η αθω­ό­τη­τα θα αφα­νι­σθεί από την επέ­λα­ση της αρχέ­γο­νης βίας.

Με αυτό το πρώ­το μυθι­στό­ρη­μα που κυκλο­φό­ρη­σε το 1954, ο Γουί­λιαμ Γκόλ­ντινγκ ανα­κα­τευ­θύ­νει, με ειρω­νι­κή και αλλη­γο­ρι­κή διά­θε­ση, την αφή­γη­ση της παρα­δο­σια­κής περι­πέ­τειας προς μια βαθύ­τε­ρη, υπαρ­ξια­κή, προ­αιώ­νια διά­στα­ση. Ο άρχο­ντας των μυγών ανή­κει στα κλα­σι­κά αρι­στουρ­γή­μα­τα της παγκό­σμιας λογο­τε­χνί­ας και συγκα­τα­λέ­γε­ται στα καλύ­τε­ρα βρε­τα­νι­κά βιβλία όλων των επο­χών. Παρα­μέ­νει όχι μόνο το δια­ση­μό­τε­ρο αλλά και το πλέ­ον αντι­προ­σω­πευ­τι­κό έργο του νομπε­λί­στα συγ­γρα­φέα. Ο Γουί­λιαμ Γκόλ­ντιγκ πίστευε ότι η πρό­ο­δος αμβλύ­νει τα κατώ­τα­τα ένστι­κτα των ανθρώ­πων αλλά δεν μπο­ρεί να τα απα­λεί­ψει. Μια συναρ­πα­στι­κή μυθι­στο­ρη­μα­τι­κή παρα­κα­τα­θή­κη, βαθιά φιλο­σο­φη­μέ­νη, για το μέλ­λον.

Δημο­σιευ­μέ­νο για πρώ­τη φορά το 1970, εννέα χρό­νια μετά τον θάνα­το του Έρνεστ Χέμιν­γου­εϊ, το μυθι­στό­ρη­μα αφη­γεί­ται την ιστο­ρία ενός καλ­λι­τέ­χνη και τυχο­διώ­κτη – ενός ανθρώ­που που μοιά­ζει πολύ στον ίδιο τον συγ­γρα­φέα. Ξεκι­νώ­ντας από τη δεκα­ε­τία του ’30, Τα νησιά της Καραϊ­βι­κής ακο­λου­θούν τις τύχες του Τόμας Χάν­τσον, από τις εμπει­ρί­ες του ως ζωγρά­φου στο νησί Μπί­μι­νι στο Ρεύ­μα του Κόλ­που έως τη δρά­ση του κατά των υπο­βρυ­χί­ων ανοι­χτά των ακτών της Κού­βας στη διάρ­κεια του Β΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου. Σε αυτή τη σαγη­νευ­τι­κή ιστο­ρία, ο Χέμιν­γου­εϊ βρί­σκε­ται στο από­γειο της ωρι­μό­τη­τάς του.

Ο Έρνεστ Χέμιν­γου­εϊ συνέ­βα­λε περισ­σό­τε­ρο από οποιον­δή­πο­τε άλλο συγ­γρα­φέα του 20ού αιώ­να στην αλλα­γή ύφους της αγγλο­σα­ξο­νι­κής πρό­ζας και για τις προ­σπά­θειές του έλα­βε το Βρα­βείο Νόμπελ Λογο­τε­χνί­ας το 1954. Χρη­σι­μο­ποιού­σε μικρές, εμφα­τι­κές προ­τά­σεις και ήταν γνω­στός για τη σκλη­ρή, λακω­νι­κή πρό­ζα του. Η κυκλο­φο­ρία των Κι ο ήλιος ανα­τέλ­λει και Απο­χαι­ρε­τι­σμός στα όπλα τον καθιέ­ρω­σε αμέ­σως ως έναν από τους σπου­δαιό­τε­ρους λογο­τε­χνι­κούς φάρους του 20ού αιώ­να. Ως μέλος της από­δη­μης κοι­νό­τη­τας στο Παρί­σι της δεκα­ε­τί­ας του ’20, ο πρώ­ην δημο­σιο­γρά­φος και οδη­γός ασθε­νο­φό­ρου (στον Α΄ Παγκό­σμιο Πόλε­μο) ξεκί­νη­σε μια καριέ­ρα που τον οδή­γη­σε στην παγκό­σμια φήμη. Κάλυ­ψε τον Ισπα­νι­κό Εμφύ­λιο απει­κο­νί­ζο­ντάς τον μυθι­στο­ρη­μα­τι­κά στο Για ποιον χτυ­πά η καμπά­να, ενώ κάλυ­ψε επί­σης και τον Β΄ Παγκό­σμιο Πόλε­μο. Η κλα­σι­κή του νου­βέ­λα Ο γέρος και η θάλασ­σα κέρ­δι­σε το Βρα­βείο Πού­λι­τζερ το 1953.

Ξένη λογοτεχνία — Κλασική βιβλιοθήκη

Ο Τόμας Χάρ­ντυ ανή­κει στη μεγά­λη γενιά των βικτο­ρια­νών μυθι­στο­ριο­γρά­φων. Το έργο του χαρα­κτη­ρί­ζει η ειρω­νεία, μια ειρω­νεία που δεν απευ­θύ­νε­ται τόσο στον ανθρώ­πι­νο εγω­ϊ­σμό ή στη διά­στα­ση ανά­με­σα στην πραγ­μα­τι­κή ή την υπο­τι­θέ­με­νη αξία, αλλά σ’ αυτές καθαυ­τές τις συν­θή­κες της ανθρώ­πι­νης ύπαρ­ξης. Ο ίδιος αντι­δρά στην αισιο­δο­ξία του ματε­ρια­λι­σμού του 19ου αιώ­να και αρνεί­ται την παρη­γο­ριά της χρι­στια­νι­κής πίστης. Αν και βλέ­πει τη ζωή τόσο σκλη­ρή και άσκο­πη, δε μένει από­μα­κρος παρα­τη­ρη­τής. Δεί­χνει συμπό­νια για τα πιό­νια της μοί­ρας και η συμπό­νια αυτή φτά­νει από τον άνθρω­πο μέχρι τα σκου­λή­κια της γης, τα άρρω­στα φύλ­λα των δέντρων. Τα έργα του τα δια­τρέ­χει ένας ρυθ­μός σωστός, αυτός που ο Χέν­ρι Τζέιμς χαρα­κτή­ρι­ζε ως «αίσθη­ση της ζωής». Αυτή η θεώ­ρη­ση δίνει στα έργα του το βάθος και στους χαρα­κτή­ρες του το πάθος και την τρα­γι­κή διά­στα­ση της αρχαί­ας τρα­γω­δί­ας. Ο τόμος περι­λαμ­βά­νει τις ιστο­ρί­ες «Ο παρα­στρα­τη­μέ­νος εφη­μέ­ριος», «Μια ευφά­ντα­ση γυναί­κα», «Το σακα­τα­μέ­νο χέρι» και «Μια μικρή παρέν­θε­ση», ιστο­ρί­ες ενδει­κτι­κές του απα­ρά­μιλ­λου ύφους του.

noir

Ο νεα­ρός Καμέλ, αλγε­ρι­νής κατα­γω­γής και φανα­τι­κός ισλα­μι­στής, επι­στρέ­φει στην πόλη του, τη Μασ­σα­λία, έχο­ντας ολο­κλη­ρώ­σει την εκπαί­δευ­σή του σε στρα­τό­πε­δο τζι­χα­ντι­στών στο Πακι­στάν. Αδη­μο­νεί να δει το αίμα του εχθρού να ρέει άφθο­νο. Μετά από λίγο και­ρό, ένας νεα­ρός στρα­τιω­τι­κός βρί­σκε­ται άγρια δολο­φο­νη­μέ­νος στις τουα­λέ­τες του σταθ­μού Σεν-Σαρλ στη Μασ­σα­λία.

Η 35χρο­νη Σαμπρί­να, βου­τηγ­μέ­νη στην κατά­θλι­ψη και στις εμμο­νές της, φεύ­γει ένα βρά­δυ από το φτω­χι­κό της δια­μέ­ρι­σμα στη Βαλαν­σιέν. Λίγο αργό­τε­ρα, κοντά σ’ ένα μονα­στή­ρι ανα­κα­λύ­πτε­ται το πτώ­μα μιας σφαγ­μέ­νης γυναί­κας: είναι η συνέ­νο­χος του παι­δό­φι­λου Ζαν-Μαρκ Ντι­κρουά που η ιστο­ρία του, μερι­κά χρό­νια πριν, είχε συγκλο­νί­σει το Βέλ­γιο.

Ο Γκρε­γκόρ, ύστε­ρα από τριά­ντα χρό­νια ανθυ­γιει­νής εργα­σί­ας, βρί­σκε­ται απο­λυ­μέ­νος χωρίς καμιά προει­δο­ποί­η­ση. Λίγες μέρες μετά, στο Πλε­κα­ντέκ, το αφε­ντι­κό του πέφτει θύμα μιας αχρεί­ας απα­γω­γής.

Φόβος, τρέ­λα, οργή και απελ­πι­σία. Τρία συμ­βά­ντα, τρεις συγκλο­νι­στι­κές δια­δρο­μές, τρεις κατε­στραμ­μέ­νες ζωές. Πού βρί­σκε­ται ο κοι­νός τόπος;

Η αστυ­νό­μος Αϊσά Σαντιά ανα­λαμ­βά­νει την έρευ­να. Αντι­μέ­τω­πη με σκλη­ρές αλή­θειες, αντι­φα­τι­κά συναι­σθή­μα­τα και στιγ­μές από­γνω­σης, παρα­παί­ει μετα­ξύ του καθή­κο­ντος και της συντρι­βής.

Έτος 2004. Ο πρά­κτο­ρας της δίω­ξης ναρ­κω­τι­κών Αρτ Κέλερ αντι­μά­χε­ται τα ναρ­κω­τι­κά επί τριά­ντα ολό­κλη­ρα χρό­νια, σε μια αιμα­το­βαμ­μέ­νη βεντέ­τα ενα­ντί­ον του Αντάν Μπα­ρέ­ρα, του αρχη­γού της Συμ­μα­χί­ας που είναι το ισχυ­ρό­τε­ρο καρ­τέλ στον κόσμο, του ανθρώ­που που δολο­φό­νη­σε άγρια έναν συνά­δελ­φό του. Όμως η σύλ­λη­ψη του Μπα­ρέ­ρα κοστί­ζει εντέ­λει πολύ ακρι­βά στον Κέλερ, του κοστί­ζει τη γυναί­κα που αγα­πά, τα ιδα­νι­κά στα οποία πιστεύ­ει, τη ζωή που θέλει να ζήσει. Ώσπου ο Μπα­ρέ­ρα βγαί­νει από τη φυλα­κή, απο­φα­σι­σμέ­νος να ξανα­φτιά­ξει την αυτο­κρα­το­ρία που διέ­λυ­σε ο Κέλερ. Απρό­θυ­μος να ζήσει στον ίδιο κόσμο με τον Μπα­ρέ­ρα, ο Κέλερ ξεκι­νά μια δεκα­ε­τή οδύσ­σεια για να τον συντρί­ψει. Η εμμο­νή του με τη δικαιο­σύ­νη –ή μήπως την εκδί­κη­ση;– μετα­τρέ­πε­ται σε μια ανε­λέ­η­τη πάλη που εκτεί­νε­ται από τις πόλεις, τα βου­νά και τις ερή­μους του Μεξι­κού ως τα ηγε­τι­κά κλι­μά­κια της Ουά­σιγ­κτον, τους δρό­μους του Βερο­λί­νου και της Βαρ­κε­λώ­νης. Ο Κέλερ δίνει την προ­σω­πι­κή του μάχη με φόντο το συντα­ρα­κτι­κό σκη­νι­κό του πολέ­μου των ναρ­κω­τι­κών στο Μεξι­κό, μια σύγκρου­ση αδια­νό­η­της κλί­μα­κας και αγριό­τη­τας. Ενώ τα καρ­τέλ αντα­γω­νί­ζο­νται μετα­ξύ τους, ο Κέλερ πλη­σιά­ζει όλο και περισ­σό­τε­ρο προς την ύστα­τη ανα­μέ­τρη­ση με τον Μπα­ρέ­ρα αλλά και τον εαυ­τό του, κάτι που ανέ­κα­θεν ήξε­ρε πως θα ήταν ανα­πό­φευ­κτο. Το Καρ­τέλ είναι μια συντα­ρα­κτι­κή αφή­γη­ση για τη δια­φθο­ρά και την εκδί­κη­ση, για την αξιο­πρέ­πεια και την αυτο­θυ­σία, είναι η ιστο­ρία ενός ανθρώ­που που προ­σπα­θεί να αντι­με­τω­πί­σει τον διά­βο­λο χωρίς να χάσει την ψυχή του. Και ασφα­λώς είναι το χρο­νι­κό του πολέ­μου ενά­ντιον των ναρ­κω­τι­κών, των ανδρών και των γυναι­κών που τον κήρυ­ξαν.

«Η Δύνα­μη του Σκύ­λου (που προη­γή­θη­κε) και το Καρ­τέλ του Ντον Γουίν­σλο­ου, με συνε­πή­ραν ολο­κλη­ρω­τι­κά και τα δυο. Τι παρα­πά­νω να ζητή­σει κανείς για να ψυχα­γω­γη­θεί συναι­σθη­μα­τι­κά;»

ΣΤΙΒΕΝ ΚΙΝΓΚ

Ένας πλη­ρω­μέ­νος φονιάς κι ένας νεα­ρός χαρ­το­κλέ­φτης. Μια εξα­φά­νι­ση, ένας εκβια­σμός και μια φωτο­γρα­φία που είναι πενή­ντα έξι χιλιά­δες φορές η ίδια λέξη. Ένας Νονός χωρίς Οικο­γέ­νεια, ένας επι­κού­ρειος τζο­γα­δό­ρος κι ένας καπε­τά­νιος δίχως τσούρ­μο, που επι­πλέ­ον σιχαί­νε­ται το νερό. Η κρί­ση κι ο εμφύ­λιος. Ένα αδιά­βρο­χο κίτρι­νο σαν το δέρ­μα του θανά­του, κι ένας αόρα­τος μαέ­στρος με μπα­γιάν που περι­φέ­ρε­ται μέσα, έξω και πέρα απ’ όλα αυτά. Σχέ­δια που κατα­στρώ­νο­νται με σκο­πό ν’ ανα­τρα­πούν και συμ­φω­νί­ες που κλεί­νο­νται με στό­χο ν’ αναι­ρε­θούν, συμ­βό­λαια ζωής και συμ­βό­λαια θανά­του και πλη­γές νωπές, θαμ­μέ­νες μέσα στη σκό­νη. Και πάνω απ’ όλα η ανα­πό­φευ­κτη βία που κλι­μα­κώ­νε­ται δίχως έλε­ος, καθώς, κατά Κλα­ού­ζε­βιτς, καθέ­νας από τους αντι­πά­λους ακο­λου­θεί τον νόμο του άλλου, και από αυτό προ­κύ­πτει μια αλλη­λε­πί­δρα­ση που, ως έννοια, οφεί­λει να φτά­σει στα άκρα.

Δοκίμια

Εδώ και δύο αιώ­νες, ο καπι­τα­λι­σμός βρί­σκε­ται μέσα στη δίνη συνε­χών αλλα­γών, οικο­νο­μι­κών κύκλων που παρα­παί­ουν μετα­ξύ οικο­νο­μι­κής ανό­δου και πτώ­σης, αλλά πάντα βγαί­νει ενδυ­να­μω­μέ­νος και μετα­μορ­φω­μέ­νος. Ο Πωλ Μέι­σον εξε­τά­ζει αυτή την ταρα­χώ­δη ιστο­ρία και ανα­ρω­τιέ­ται εάν σήμε­ρα βρι­σκό­μα­στε εν μέσω μιας τόσο μεγά­λης και ριζι­κής αλλα­γής ώστε ο καπι­τα­λι­σμός, το ασύλ­λη­πτα περί­πλο­κο σύστη­μα που επι­τρέ­πει τη λει­τουρ­γία ολό­κλη­ρων κοι­νω­νιών, να έχει φτά­σει στα όριά του και να μεταλ­λάσ­σε­ται σε κάτι τελεί­ως δια­φο­ρε­τι­κό.

Σ’ αυτό το ριζο­σπα­στι­κό βιβλίο, ο Μέι­σον δεί­χνει με ποιο τρό­πο μπο­ρού­με να ανα­γεν­νη­θού­με από τις στά­χτες της τελευ­ταί­ας οικο­νο­μι­κής κρί­σης και να δημιουρ­γή­σου­με μια πιο βιώ­σι­μη και κοι­νω­νι­κά πιο δίκαιη παγκό­σμια οικο­νο­μία.  Ο συγ­γρα­φέ­ας υπο­στη­ρί­ζει τεκ­μη­ριω­μέ­να ότι η έξο­δος από τον καπι­τα­λι­σμό δεν είναι πια ένα ουτο­πι­κό όρα­μα. Για πρώ­τη φορά στην ιστο­ρία της ανθρω­πό­τη­τας, εξο­πλι­σμέ­νοι με την επί­γνω­ση των όσων συμ­βαί­νουν γύρω μας, μπο­ρού­με να προ­βλέ­που­με και να δια­μορ­φώ­νου­με τις κοσμο­γο­νι­κές αλλα­γές και όχι απλώς να αντι­δρού­με σε αυτές.

Ένα είδος επαγ­γελ­μα­τία μάγκα σέρ­νε­ται στην αγο­ρά. Και επαγ­γελ­μα­τί­ας θα πει ότι «αξί­ζει επει­δή κερ­δί­ζει» – γι’ αυτό είναι μάγκας. Μετά τη μετα­πο­λί­τευ­ση, και κυρί­ως από τα μέσα της δεκα­ε­τί­ας του ’80, στην ελλη­νι­κή κοι­νω­νία εγκα­θί­στα­ται ένας τύπος ανθρώ­που που δίνει με τον ιδιαί­τε­ρο νεο­ελ­λη­νι­κό τρό­πο αυτή την παρά­στα­ση τού «κερ­δί­ζω, άρα αξί­ζω», στον αντί­πο­δα εκεί­νης που θεω­ρεί το κέρ­δος απόρ­ροια της αξιο­σύ­νης. Το φαι­νό­με­νο είναι μαζι­κό. Οι μάγκες βαδί­ζουν σαν ένας άνθρω­πος. Εξαρ­τη­μέ­νοι από τις ανά­γκες της πολι­τι­κής εξο­μοί­ω­σης, στη­ριγ­μέ­νοι στη συνε­νο­χή, κρα­τούν το βήμα ως κίνη­μα πλή­θους.

Ένα νέο ελλη­νι­κό φαι­νό­με­νο ανα­δύ­ε­ται: η μαζι­κή υιο­θέ­τη­ση της μαγκιάς ανα­γο­ρεύ­ει την ίδια σε στοι­χείο ταυ­τό­τη­τας, ισό­τι­μο οιο­νεί με την εθνι­κό­τη­τα και το θρή­σκευ­μα. Η σύγ­χρο­νη επα­νοι­κειο­ποί­η­σή της, ως εθνι­κό πλέ­ον σημείο αυτο-ανα­φο­ράς, τυγ­χά­νει ειδι­κής ασυ­λί­ας. Το είδος είναι προ­στα­τευό­με­νο. Ο μάγκας είναι ένα είδος τοτέμ της σύγ­χρο­νης κοι­νω­νί­ας. Δεν τον εγγί­ζει κανείς. Οι αρνη­τι­κές συν­δη­λώ­σεις με τις οποί­ες είναι συν­δε­δε­μέ­νο το όνο­μά του απο­δί­δο­νται όλες στον τζά­μπα μάγκα. Και όταν η συζή­τη­ση αφο­ρά τον ίδιο, γίνε­ται λόγος μόνο για την αγιο­γρα­φία του.

Ποίηση

Αν το Σωσί­βιο δοκί­μα­ζε να μνη­μειώ­σει τη στιγ­μή, σμι­λεύ­ο­ντάς τη όσο γίνε­ται  εντα­τι­κό­τε­ρα, και ο Ακά­λυ­πτος έπει­τα ανοι­γό­ταν στη ροή και την έκτα­ση, η Πολω­νία μάς φέρ­νει μπρο­στά –και μας βάζει μέσα– στην ξένη Ιστο­ρία και τις ιστο­ρί­ες των άλλων, δεί­χνο­ντας πόσο πιο κοντά μας απ’ όσο φαντα­ζό­μα­στε είναι και αυτή και εκεί­νες.

Τριά­ντα δύο ποι­ή­μα­τα που ξεκι­νούν από τη νεο­λι­θι­κή Σου­η­δία, κάνουν έξι σταθ­μούς στην Πολω­νία, από την Ανα­γέν­νη­ση ως τον 20ό αιώ­να, και, έχο­ντας φτά­σει στην Ελλά­δα τού σήμε­ρα, ξανα­γυ­ρί­ζουν στην Ευρώ­πη των δεκα­ε­τιών του 1980 και του 1990, όταν αυτή φάντα­ζε –παρα­δό­ξως– γεμά­τη υπο­σχέ­σεις.

Η Πολω­νία είναι μια χώρα – αλλά και άλλες χώρες. Μια Ιστο­ρία – αλλά και πολ­λές, σχε­δόν καθη­με­ρι­νές, ιστο­ρί­ες μας.

«Η περί­ο­δος της ημι­διά­σπα­σης, της ασθέ­νειας της πατρί­δας μας, που έλα­βε χώρα κατά τη θυελ­λώ­δη και συγ­χρό­νως θλι­βε­ρή δεκα­ε­τία του ’90 του περα­σμέ­νου αιώ­να, βρή­κε περιε­κτι­κή και ακρι­βή έκφρα­ση στους στί­χους του Ντμί­τρι Μιζ­γκού­λιν. Με σβό­λους πόνου τέτοιοι στί­χοι σχί­ζουν το γενι­κό καμ­βά επι­λεγ­μέ­νων ποι­η­μά­των, τονί­ζο­ντας το λυρι­σμό και τη φιλο­σο­φία, τσι­με­ντά­ρο­ντας τη δρα­μα­τι­κή ιστο­ρία της Ρωσί­ας του 20ού αιώ­να».

ΣΕΡΓΚΕΪ ΚΟΖΛΟΦ (από τον πρό­λο­γο του βιβλί­ου)

Νεοελληνική γραμματολογία

Ένας τόμος αφιε­ρω­μέ­νος στη μνή­μη του Βαγ­γέ­λη Αθα­να­σό­που­λου (1946–2011), ο οποί­ος χάρα­ξε νέους δρό­μους έρευ­νας με τη συστη­μα­τι­κή μελέ­τη της νεο­ελ­λη­νι­κής ποί­η­σης και πεζο­γρα­φί­ας, ασχο­λή­θη­κε με τη μετά­φρα­ση και την κρι­τι­κή της λογο­τε­χνί­ας, έδω­σε ποι­η­τι­κές συλ­λο­γές και πεζο­γρα­φή­μα­τα και υπήρ­ξε εμπνευ­σμέ­νος δάσκα­λος για τους φοι­τη­τές του, με συνε­χή παρου­σία στις αίθου­σες της Φιλο­σο­φι­κής Σχο­λής του Πανε­πι­στη­μί­ου Αθη­νών, όπου δίδα­ξε επί αρκε­τές δεκα­ε­τί­ες πεζο­γρα­φία, ποί­η­ση και συγκρι­τι­κή φιλο­λο­γία.

Η έκδο­ση συγκε­ντρώ­νει εργα­σί­ες πενή­ντα δύο μελών της ακα­δη­μαϊ­κής κοι­νό­τη­τας, που συχνά προ­ε­κτεί­νουν τους προ­βλη­μα­τι­σμούς του Αθα­να­σό­που­λου και ανοί­γουν έναν γόνι­μο διά­λο­γο με το πλού­σιο και πολυ­σχι­δές έργο του, κάλυ­πτο­ντας ένα ευρύ­τα­το φάσμα της νεο­ελ­λη­νι­κής φιλο­λο­γί­ας, συγκρι­τι­κής φιλο­λο­γί­ας, ιστο­ρί­ας, θεω­ρί­ας και κρι­τι­κής της λογο­τε­χνί­ας.

Η σχέ­ση του Σεφέ­ρη με τον Τσίρ­κα άρχι­σε με μια δια­φω­νία και ολο­κλη­ρώ­θη­κε ως θερ­μή φιλία. Ο Τσίρ­κας πρώ­τος επι­σή­μα­νε την αντι­στα­σια­κή υφή των ενερ­γειών του Σεφέ­ρη στα χρό­νια της Μέσης Ανα­το­λής (1941–1944). Θαύ­μα­ζε την ποί­η­σή του και ανα­γνώ­ρι­ζε στα­θε­ρά τον Σεφέ­ρη ως τον σημα­ντι­κό­τε­ρο ποι­η­τή της γενιάς του, παρά τις άδη­λες ή δηλο­ποι­η­μέ­νες αντι­θέ­σεις της Αρι­στε­ράς, η οποία εξάλ­λου είχε άμε­σα απο­δο­κι­μά­σει και τη Λέσχη ως από­κλι­ση από την ιδε­ο­λο­γι­κή ορθο­δο­ξία. Μετά την εγκα­τά­στα­σή τους στην Αθή­να, κοι­νοί φίλοι τούς έφε­ραν πιο κοντά. Η σχέ­ση τους σφυ­ρη­λα­τή­θη­κε στα χρό­νια της δικτα­το­ρί­ας. Ο Στρα­τής έγι­νε ένας από τους πιο τακτι­κούς συνο­μι­λη­τές του Σεφέ­ρη και ήταν δίπλα του στο τελευ­ταίο στά­διο της ζωής του. Ως κατα­ξιω­μέ­νος συγ­γρα­φέ­ας και στε­νός φίλος του ποι­η­τή στά­θη­κε τιμη­τι­κά δίπλα στο φέρε­τρο κατά την κηδεία και την εκφο­ρά προς το Α΄ Νεκρο­τα­φείο.

Η αφή­γη­ση στο βιβλίο ιχνη­λα­τεί τη σχέ­ση τους από τα χρό­νια του πολέ­μου έως το θάνα­το του ποι­η­τή, ανα­δει­κνύ­ο­ντας το φιλι­κό τους δεσμό και τη συμπό­ρευ­σή τους στις αντι­δι­κτα­το­ρι­κές ενέρ­γειες.

Πολιτική — Ιστορία

Η έκδο­ση των επί­ση­μων αρχεί­ων του Γρα­φεί­ου Στρα­τη­γι­κών Υπη­ρε­σιών (OSS) των ΗΠΑ που αφο­ρούν τις επι­κοι­νω­νί­ες μετα­ξύ της αμε­ρι­κα­νι­κής απο­στο­λής «Περι­κλής» του Εργα­τι­κού Γρα­φεί­ου του OSS στο Κάι­ρο απο­τε­λεί σημα­ντι­κή προ­σφο­ρά στην ιστο­ρι­κή ανά­λυ­ση της ελλη­νι­κής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας για εκεί­νη την κρί­σι­μη επο­χή.

Η απο­στο­λή «Περι­κλής», που λει­τουρ­γού­σε κοντά στην ΠΕΕΑ και στην Κεντρι­κή Επι­τρο­πή του ΕΑΜ, μας δίνει ένα πλού­σιο ερευ­νη­τι­κό υλι­κό με τα τηλε­γρα­φή­μα­τα και τις εκθέ­σεις για την κατά­στα­ση που επι­κρα­τού­σε στην Ελλά­δα, την οργά­νω­ση και τη λαϊ­κή απή­χη­ση του ΕΑΜ, τις πρώ­τες εκλο­γές στην ελεύ­θε­ρη Ελλά­δα, τους ιδε­ο­λο­γι­κούς και πολι­τι­κούς στό­χους της Ελεύ­θε­ρης Κυβέρ­νη­σης των Βου­νών.

Η κατάρ­ρευ­ση του Διπο­λι­σμού και το Τέλος του Ψυχρού Πολέ­μου το 1989–91 οδή­γη­σαν στη διά­ψευ­ση όλων των σενα­ρί­ων για την επό­με­νη μέρα: δεν ήταν ούτε το Τέλος της Ιστο­ρί­ας του Φου­κου­γιά­μα, ούτε η Σύγκρου­ση των Πολι­τι­σμών του Χάντιγ­κτον ούτε ο Μετα­α­με­ρι­κα­νι­κός Κόσμος, ούτε πολύ περισ­σό­τε­ρο μια Παγκό­σμια Pax Americana.

Σήμε­ρα ένα τέταρ­το αιώ­να μετά το Τέλος του Ψυχρού Πολέ­μου και την διά­λυ­ση της ΕΣΣΔ προ­βάλ­λει μια σύν­θε­τη και αντι­φα­τι­κή εικό­να συνο­λι­κής αστά­θειας με τις ΗΠΑ να δια­τη­ρούν την πρω­το­κα­θε­δρία αλλά όχι την από­λυ­τη κυριαρ­χία σε έναν κόσμο πολυ­πο­λι­κό και κατ’ άλλους απο­λι­κό.

Ανε­πη­ρέ­α­στη από την αστά­θεια δεν έμει­νε καμιά περιο­χή στον Κόσμο: Η Ε.Ε. των 28 και η Ευρω­ζώ­νη των 19 είναι σήμε­ρα η σκιά της συνε­κτι­κής Ευρώ­πης των 15. Η Ενο­ποί­η­ση της Γερ­μα­νί­ας  και η ανυ­παρ­ξία απει­λής εξ Ανα­το­λών δια­μόρ­φω­σαν μια κατά­στα­ση πραγ­μά­των που θυμί­ζει τον 19ο αιώ­να. Στις παρυ­φές της Ε.Ε. τα Δυτι­κά Βαλ­κά­νια παρα­μέ­νουν Μαύ­ρη Τρύ­πα ενι­σχυ­μέ­νης αστά­θειας.

Οι παρεμ­βά­σεις στων ΗΠΑ στο Ιράκ (1991 και 2003) αλλά και στο Αφγα­νι­στάν το 2001 απο­στα­θε­ρο­ποί­η­σαν την Ευρύ­τε­ρη Μέση Ανα­το­λή και τη Νοτιο­δυ­τι­κή Ασία, μια δυνα­μι­κή που ετέ­θη εκτός ελέγ­χου μετά τις προ­σπά­θειες χει­ρα­γώ­γη­σης της Αρα­βι­κής Άνοι­ξης του 2011 από Περι­φε­ρεια­κές και Εξω­τε­ρι­κές Δυνά­μεις.

Η αστά­θεια με επί­κε­ντρο τη Συρία-Ιράκ υπερ­βαί­νει την παρεμ­βα­τι­κή μονο­με­ρή δυνα­τό­τη­τα και βού­λη­ση των ΗΠΑ που ανα­ζη­τούν στη συνερ­γα­σία με τη Ρωσία και στην προ­σέγ­γι­ση με το Ιράν μια ελεγ­χό­με­νη απε­μπλο­κή η οποία  θα τους επι­τρέ­ψει να δώσουν προ­τε­ραιό­τη­τα στη συγκρου­σια­κή αλλη­λε­ξάρ­τη­ση με την Κίνα και την Ισορ­ρο­πία Δυνά­με­ων στην Ευρύ­τε­ρη Περιο­χή Ασί­ας-Ειρη­νι­κού.

Τα παρα­πά­νω που επη­ρε­ά­ζουν την Ε.Ε. -Ευρω­ζώ­νη, την Τουρ­κία αλλά και τα Βαλ­κά­νια, συν­θέ­τουν πέραν της Κρί­σης μια συνο­λι­κή Στρα­τη­γι­κή Πρό­κλη­ση για την Αθή­να, την προ­σαρ­μο­γή στην αστά­θεια, μακριά από τα στε­ρε­ό­τυ­πα του παρελ­θό­ντος.

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκο­σμί­ου Πολέ­μου η Ελλά­δα βρέ­θη­κε μέσα στη δια­κε­καυ­μέ­νη ζώνη των μεγά­λων αντι­θέ­σε­ων που προ­κα­λού­σαν οι υπερ­δυ­νά­μεις, αλλά και των κολοσ­σιαί­ων πολι­τι­κών λαθών μιας κομ­μου­νι­στι­κής ηγε­σί­ας η οποία φάνη­κε ανε­παρ­κής να δια­χει­ρι­στεί τα προ­βλή­μα­τα του λαϊ­κού κινή­μα­τος. Σε αυτό το σκη­νι­κό οι δυνά­μεις της ευρύ­τε­ρης Αρι­στε­ράς έκα­ναν τα πρώ­τα μου­δια­σμέ­να βήμα­τα σε μια προ­σπά­θεια να συσπει­ρω­θεί ο παλιός εαμι­κός κόσμος και να αντι­προ­σω­πευ­θεί στο κοι­νο­βού­λιο. Έτσι ανα­ζη­τή­θη­καν γέφυ­ρες με την πιο προ­ο­δευ­τι­κή έπαλ­ξη του κεντρώ­ου χώρου, την ΕΠΕΚ του Νικο­λά­ου Πλα­στή­ρα.

Το κλί­μα ήταν βαρύ. Η σκιά της αμε­ρι­κα­νο­κρα­τί­ας κάλυ­πτε τον ελλη­νι­κό ουρα­νό και η ειρή­νευ­ση, για την οποία πάσχι­ζαν όλοι οι αλη­θι­νοί δημο­κρά­τες, αντι­με­τώ­πι­ζε την εχθρό­τη­τα της ακραί­ας συντη­ρη­τι­κής πλευ­ράς, αλλά και του ξένου παρά­γο­ντα. Εξο­ρί­ες, φυλα­κί­σεις, διώ­ξεις, ακό­μα και εκτε­λέ­σεις με απο­φά­σεις στρα­το­δι­κεί­ων, βάραι­ναν στην πολι­τι­κή. Σε μια τέτοια ατμό­σφαι­ρα έγι­ναν τα πρώ­τα βήμα­τα της Δημο­κρα­τι­κής Παρά­τα­ξης, της ΕΔΑ και άλλων σχη­μα­τι­σμών, από κορυ­φαί­ες πολι­τι­κές προ­σω­πι­κό­τη­τες.

Στο βιβλίο κατα­γρά­φο­νται άγνω­στα ντο­κου­μέ­ντα της κρί­σι­μης αυτής περιό­δου, για να ξανα­ζω­ντα­νέ­ψουν μια συναρ­πα­στι­κή επο­χή για την οποία ελά­χι­στα γνω­ρί­ζει η νέα γενιά.

Στο βιβλίο αυτό επι­χει­ρεί­ται η προ­σέγ­γι­ση του θέμα­τος υπό το πρί­σμα της διε­θνούς εμπει­ρί­ας και πρα­κτι­κής με προ­φα­νή σκο­πι­μό­τη­τα τη θεμε­λί­ω­ση μιας τεκ­μη­ριω­μέ­νης φαρ­μα­κευ­τι­κής πολι­τι­κής στο πλαί­σιο της εθνι­κής πολι­τι­κής υγεί­ας, δεδο­μέ­νου ότι συνι­στά ύψι­στη προ­τε­ραιό­τη­τα η ανά­λη­ψη της σχε­τι­κής πολι­τι­κής και επι­στη­μο­νι­κής ευθύ­νης για τον σχε­δια­σμό, τη δια­χεί­ρι­ση και τον έλεγ­χο της βιοϊ­α­τρι­κής και φαρ­μα­κευ­τι­κής τεχνο­λο­γί­ας, η οποία συγκρο­τεί το μέλ­λον της ιατρι­κής περί­θαλ­ψης.

Είχε προη­γη­θεί η «μεγά­λη τιμω­ρία» και η κατάρ­ρευ­ση των κυρί­αρ­χων κομ­μά­των της μετα­πο­λί­τευ­σης. Όχη­μα υπήρ­ξε ο Αλέ­ξης Τσί­πρας. Λίγο αργό­τε­ρα ο νέος Πρω­θυ­πουρ­γός, σε δρα­μα­τι­κούς τόνους, ομο­λο­γού­σε πως η χώρα βρι­σκό­ταν μια ανά­σα πριν από την «ανα­τί­να­ξη του κρά­τους» και την έξο­δο από την Ευρω­ζώ­νη.

Πώς φθά­σα­με στο σημείο αυτό; Τι ακο­λού­θη­σε και για­τί;

Όλα ξεκί­νη­σαν από τη μοι­ραία επι­λο­γή Βαρου­φά­κη ως δια­πραγ­μα­τευ­τή. Ποια ήταν τα κατα­στρο­φι­κά λάθη του; Πώς ο Τσί­πρας διο­λί­σθη­σε στο σπα­σμω­δι­κό δημο­ψή­φι­σμα; Πώς έγι­νε το σωτή­ριο βήμα πίσω μπρο­στα στην άβυσ­σο; Για­τί ήταν ανα­πό­τρε­πτη η διά­σπα­ση του ΣΥΡΙΖΑ; Για­τί η ΝΔ δεν μπο­ρού­σε να αντα­γω­νι­στεί τον Τσί­πρα, παρά τα λάθη του, και πώς ο τελευ­ταί­ος κέρ­δι­σε καθα­ρά τις εκλο­γές του Σεπτεμ­βρί­ου; Πόσο τραυ­μα­τι­σμέ­νος είναι ο Τσί­πρας; Μπο­ρεί να αλλά­ξει η ΝΔ με μια νέα ηγε­σία; Πώς ερμη­νεύ­ε­ται το «φαι­νό­με­νο Τσί­πρα»;

Το δρα­μα­τι­κό 2015 είχα­με άλλη μια πρά­ξη της ελλη­νι­κής τρα­γω­δί­ας. Υπάρ­χει πάντα ένας φαύ­λος κύκλος πολι­τι­κής και οικο­νο­μι­κής κρί­σης. Μπο­ρεί η χώρα, με το συγκε­κρι­μέ­νο πολι­τι­κό προ­σω­πι­κό, να σπά­σει τον κύκλο αυτό; Ποιο είναι το κρί­σι­μο «τρί­πτυ­χο» που θα κρί­νει την πορεία της; Έχει η κρί­ση ορα­τό τέλος;

Το αρχεια­κό υλι­κό του φακέ­λου του Νίκου Ζαχα­ριά­δη περι­λαμ­βά­νει 114 σελί­δες εγγρά­φων (εντάλ­μα­τα σύλ­λη­ψης, ανα­φο­ρές αστυ­νο­μι­κών οργά­νων, δια­τα­γές και δικα­στι­κά βου­λεύ­μα­τα) που καλύ­πτουν μια περί­ο­δο από το 1939 έως το 1981.

Το βιβλίο χωρί­ζε­ται σε δύο μέρη. Το πρώ­το μέρος είναι η ιστο­ρι­κή εισα­γω­γή στο αρχεια­κό υλι­κό, δηλα­δή στα ντο­κου­μέ­ντα που υπάρ­χουν στον ποι­νι­κό φάκε­λο του Νίκου Ζαχα­ριά­δη, όπως αυτός έχει δια­σω­θεί σήμε­ρα. Το δεύ­τε­ρο μέρος περι­λαμ­βά­νει όλα τα ντο­κου­μέ­ντα του φακέ­λου του Νίκου Ζαχα­ριά­δη, φωτο­γρα­φι­σμέ­να ευδιά­κρι­τα ώστε να είναι εύκο­λη η ανά­γνω­σή τους και ο ανα­γνώ­στης να έχει άμε­ση πρό­σβα­ση σ’ αυτά.

Στην εκτε­νή ιστο­ρι­κή εισα­γω­γή οι επι­με­λη­τές της έκδο­σης τοπο­θε­τούν τα ντο­κου­μέ­ντα στον ιστο­ρι­κό τόπο και χρό­νο και ξεδι­πλώ­νουν τα γεγο­νό­τα με τα οποία αυτά συν­δέ­ο­νται άμε­σα και έμμε­σα. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα πρό­κει­ται για την ιστο­ρία των διώ­ξε­ων του Νίκου Ζαχα­ριά­δη μετά τον Β΄ Παγκό­σμιο Πόλε­μο –που ως τέτοιες ξεπερ­νού­σαν κατά πολύ τον ίδιο– στη­ριγ­μέ­νη στα στοι­χεία του φακέ­λου και σε πλή­θος άλλων πηγών. Το απο­τέ­λε­σμα είναι να ξεδι­πλώ­νε­ται το ιστο­ρι­κό πλαί­σιο της πιο βάρ­βα­ρης και σκο­τει­νής πλευ­ράς της σύγ­χρο­νης ελλη­νι­κής Ιστο­ρί­ας.

Μαρτυρίες — Βιογραφίες

Φιλοσοφία

Νεανική βιβλιοθήκη